Nga Andi Hoxhaj
Keir Starmer u bë kryeministri i parë britanik që viziton Shqipërinë që nga vendosja e marrëdhënieve diplomatike mes dy vendeve në vitin 1921. Gjatë vizitës, ai njoftoi se Mbretëria e Bashkuar planifikon të krijojë “qendra kthimi” për azilkërkuesit të cilëve u refuzohet kërkesa për azil në Britani.
Vetëm pak ditë pas njoftimit të planeve për të ulur emigracionin legal në Mbretërinë e Bashkuar, ky veprim kundër emigracionit të parregullt është një tjetër dëshmi e shqetësimit të kryeministrit për humbjen e votuesve ndaj partisë anti-emigracion Reform UK.
Para takimit me kryeministrin shqiptar Edi Rama për të nënshkruar një marrëveshje strategjike partneriteti mes dy vendeve, Starmer tha se Britania ka nisur bisedime zyrtare me disa vende për të ngritur qendra kthimi, ku do të dërgohen azilkërkuesit pasi u refuzohet kërkesa. Detajet ende nuk janë bërë publike, por raportohet se këto qendra mund të jenë në Ballkanin Perëndimor.
Plani është krahasuar me skemën e qeverisë konservatore për Ruandën, por ndryshon në disa aspekte. Sipas planit për Ruandën, personat që hynin ilegalisht në Britani do të dërgoheshin menjëherë në Ruandë, ku do të shqyrtohej kërkesa e tyre për azil. Nëse pranoheshin, do të merrnin azil në Ruandë, jo në Britani. Starmer e anuloi këtë plan si një nga veprimet e tij të para si kryeministër.
Sipas planit të Laburistëve, njerëzit do të dërgohen në një vend tjetër vetëm nëse kërkesa për azil refuzohet dhe ata i kanë shteruar të gjitha mundësitë ligjore për të qëndruar në Britani. Qëllimi është të parandalohet zhdukja e tyre në ekonominë informale ose aktivitetet e paligjshme pas refuzimit të azilit.
Qëllimi i të dy planeve është të veprojnë si pengesë për emigracionin e parregullt dhe të ulin kostot e larta të strehimit të emigrantëve pa dokumente dhe azilkërkuesve në Britani, që është bërë çështje e rëndësishme politike.
Plani për qendrat e kthimit ka marrë aprovimin e Agjencisë së Kombeve të Bashkuara për Refugjatët, e cila dënoi legalitetin dhe realizueshmërinë e planit për Ruandën.
Megjithatë, plani ka hasur në një pengesë të menjëhershme. Shqipëria ishte një nga opsionet e preferuara të Britanisë për ngritjen e një qendre kthimi. Por gjatë një konference të përbashkët për shtyp me Starmer, Rama deklaroi se Shqipëria nuk do të marrë pjesë në një skemë të tillë.
Kjo ndoshta lidhet me faktin se një marrëveshje e ngjashme me Italinë deri më tani ka rezultuar e pazbatueshme, si nga pikëpamja ligjore ashtu edhe politike. Sipas marrëveshjes Itali-Shqipëri të nënshkruar në nëntor 2023, Shqipëria duhet të presë dy qendra për përpunimin e azilkërkuesve të ndaluar në det. Por për shkak të sfidave ligjore, Italia po i përdor ato vetëm si qendra riatdhesimi për personat me kërkesa të refuzuara, në pritje të dëbimit.
Partneriteti me Shqipërinë
Mbretëria e Bashkuar ka një marrëveshje kthimi funksionale me Shqipërinë, të vendosur nga qeveria e mëparshme. Në vitin 2022, shqiptarët përbënin mbi një të tretën (rreth 12,500) të hyrjeve me varka të vogla, më shumë se çdo kombësi tjetër. Hyrjet nga Shqipëria kanë rënë me 95% në tre vitet e fundit. Ndërkohë, numri i shqiptarëve të kthyer në vend është më shumë se dyfishuar në dy vitet e fundit, me 5,294 shqiptarë të kthyer në vitin 2024.
Dy vendet kanë ngritur një task-forcë të përbashkët për të luftuar rrjetet e krimit të organizuar që ndihmonin shqiptarët të hynin ilegalisht në Britani. Starmer e nisi vizitën e tij në Portin e Durrësit, ku forcat e rendit britanike dhe shqiptare bashkëpunojnë në kuadër të Task-Forcës së Përbashkët për Migracionin.
Starmer tregoi se kjo task-forcë do të zgjerohet për të përfshirë vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor, pasi kjo rrugë konsiderohet një nga rrugët kryesore migratore drejt Europës. Në vitin 2023 u vlerësua se 100,000 persona e përdorën këtë rrugë për të ardhur në Britani.
Vizita, e cila u zhvillua disa ditë pas zgjedhjeve parlamentare në Shqipëri, nxori në pah disa nga tensionet politike mes Britanisë dhe Shqipërisë. Komuniteti shqiptar në Britani është ndjerë i stigmatizuar dhe i shënjestruar për shkak të retorikës nxitëse të qeverisë së mëparshme.
Suella Braverman, ish-ministre e Brendshme, i quajti shqiptarët “kriminelë” dhe deklaroi se emigrantët po “pushtonin” Britaninë. Robert Jenrick, ish-ministër i Emigracionit, publikoi video ku u bënte thirrje policëve të “kapnin shqiptarët”, “t’i mbyllnin në burg” dhe “t’i dëbonin”.
Në vitin 2024, shqiptarët përbënin përqindjen më të lartë (13%) të të huajve në burgjet britanike, me mbi 1,272 të burgosur. Pas tyre vijnë polakët (9%), rumunët (7%), irlandezët (6%) dhe xhamajkanët (4%) – të cilët së bashku përbëjnë rreth 12% të të gjithë popullsisë së burgosur.
Rama, i cili sapo ka fituar zgjedhjet, është i vetëdijshëm për ndjeshmërinë e opinionit publik ndaj Britanisë. Në vend ka pasur protesta edhe kundër marrëveshjes aktuale për migracionin me Italinë. Një marrëveshje e re, veçanërisht me Britaninë, mund të ishte politikisht e dëmshme për qeverinë shqiptare.
Kjo vizitë mund të jetë një pikë kthese për riparimin e marrëdhënieve. Starmer deklaroi se qeveria e tij është plotësisht e përkushtuar për forcimin e lidhjeve me Shqipërinë dhe nënshkroi një marrëveshje strategjike partneriteti, me fokus në mbrojtje dhe siguri.
Të dy liderët deklaruan se partneriteti do të zgjerohet në Samitin MB-Ballkani Perëndimor që Starmer do të presë në Londër në vjeshtë, dhe do të përfshijë rritjen e tregtisë, investimeve ekonomike, arsimit dhe menaxhimit të migracionit.
Burimi: https://theconversation.com/starmer-announces-migration-return-hubs-on-albania-visit-but-albania-doesnt-want-them-whats-going-on-256831
