Reuters raporton se kryeministri shqiptar Edi Rama është në garë për një mandat të katërt në zgjedhjet e 11 majit, mes akuzave për korrupsion dhe premtimeve për integrimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian deri në vitin 2030. Një skandal i madh me inceneratorët, ku përfshihen ish-ministra dhe kontrata të dyshimta, ka trazuar opinionin publik. Ndërsa mbështetësit e Ramës theksojnë rritjen ekonomike dhe afrimin me Perëndimin, kritikët akuzojnë për përqendrim pushteti dhe largim masiv të qytetarëve. Skandali i inceneratorëve dhe SPAK kanë lënë gjurmë në atmosferën elektorale.
Më poshtë gjeni përkthimin e plotë të artikullit të Reuters:
ELBASAN, Shqipëri, 8 Maj (Reuters) – Ilir Rranci u zhvendos në një fshat afër Elbasanit për të shijuar pamjen e majave me borë dhe një kopsht të madh për pemë frutore, pula dhe gjela deti. Sot, megjithatë, peizazhi përreth është zënë nga një mal shumëngjyrësh me mbeturina që vijnë nga një landfill ngjitur.
Përplasja me plehrat vjen nga një projekt inceneratori që supozohej të prodhonte energji elektrike, por që sipas banorëve është përballur me probleme dhe grumbulli i mbeturinave është rritur. Ky është një nga tre projekte të ngjashme me vlerë qindra milionë euro, të përfshira në një skandal korrupsioni ku prokuroria akuzon se kontratat janë dhënë në mënyrë të paligjshme, ministrat kanë marrë pagesa dhe faturat janë falsifikuar për punë të pabëra.
Pamja nga shtëpia e Rrancit tregon pasojat e korrupsionit të rrënjosur në këtë vend ballkanik me 2.4 milionë banorë, ku kryeministri Edi Rama kërkon rizgjedhjen për një mandat të katërt të paprecedentë më 11 maj, me premtimin se Shqipëria do të pastrojë sistemin dhe do të anëtarësohet në BE deri më 2030.
Nuk është ende e qartë se si ky dhe skandalet e tjera do të ndikojnë Ramën në zgjedhje, ku për herë të parë do të votojnë edhe rreth 250,000 shqiptarë nga diaspora. Sondazhet tregojnë se ai kryeson ndaj një opozite që gjithashtu është përballur me akuza për korrupsion. Por analistët thonë se skandalet mund t’i kushtojnë Partisë Socialiste ulje mandatesh dhe mund të dëmtojnë shanset për anëtarësim në BE brenda pesë vitesh.
Shumë ekspertë janë skeptikë për afatin e Ramës, duke marrë parasysh vonesat e vendeve të tjera të rajonit. “Rasti i inceneratorëve tregoi çfarë nuk shkon me sistemin shqiptar. Dështuan të gjitha filtrat e kontrollit,” tha Andi Hoxhaj, ekspert i Ballkanit në King’s College London.
Pas hetimeve të SPAK, ish-ministri i mjedisit Lefter Koka është dënuar me burg për korrupsion në lidhje me kontratat e inceneratorëve. Ish-zëvendëskryeministri Arben Ahmetaj është gjithashtu i akuzuar, por është larguar nga Shqipëria.
Avokati i Kokës nuk ka komentuar. Reuters nuk ka mundur të kontaktojë Ahmetajn. Banorët jashtë Elbasanit thonë se inceneratori nuk ka punuar prej muajsh. Kompania Eco-Elb, që e menaxhon projektin në emër të bashkive, nuk është përgjigjur.
Në landfill, zogjtë qajnë mbi mbeturinat që kalben. Kur fryn era nga jugu, banorët mbyllin dritaret për shkak të erës së rëndë. I pyetur nëse do të votonte për Ramën, Rranci qesh: “Kurrë më.”
“Kështu janë punët në Shqipëri,” thotë një tjetër banor, Besim Stafa. “Shpenzojnë shumë para për asgjë.”
DERA EVROPIANE “E HAPUR”
Mbështetësit e Ramës thonë se ai ndihmoi në nxjerrjen e Shqipërisë nga izolimi komunist i kohës së Enver Hoxhës. Në Tiranë, ndërtesat e zymta të kohës sovjetike qëndrojnë përkrah pallateve të reja moderne dhe restoranteve të mbushura me njerëz. Aeroporti i Tiranës po përgatitet për fluturime direkte drejt Nju Jorkut.
Rritja ekonomike mbi 4% gjatë viteve 2022–2024, falë turizmit, tregtisë me BE-në dhe prodhimit të hidroenergjisë, ka qenë më e larta në rajon, sipas Bankës Botërore. Investitorë të njohur përfshijnë Jared Kushner-in, dhëndrin e Donald Trump, që planifikon ndërtimin e një resorti luksoz në një ishull të pabanuar në Adriatik, duke ngritur shqetësime për banorët lokalë.
Shqipëria u hoq nga lista gri e Task Forcës Ndërkombëtare për Veprim Financiar (FATF) në 2023, për përpjekjet në luftën kundër pastrimit të parave – pjesërisht falë SPAK-ut, i cili nga 2019 ka konfiskuar 200 milionë euro nga korrupsioni dhe krimi i organizuar.
Rama ka fituar simpati në Perëndim për pranimin e migrantëve nga Italia dhe strehimin e afganëve që presin viza për SHBA. Në mitingjet e fundit, ai ka valëvitur flamurin e BE-së: “Jemi para derës së Europës dhe ajo derë tashmë është e hapur për ne,” tha ai në Pogradec.
KORRUPSION DHE PAKËNAQËSI
Kritikët thonë se Rama ka përqendruar shumë pushtet, nuk ka çrrënjosur korrupsionin dhe ka përdorur akuza politike ndaj opozitës – të gjitha të mohuara nga ai.
Standardet e ulëta të jetesës dhe papunësia e lartë kanë nxitur emigrimin masiv: popullsia është ulur me 420,000 që nga viti 2011, sipas të dhënave të censit. Protesta të shumta shpërthyen vitin e kaluar për shkak të akuzave ndaj liderit të opozitës, Sali Berisha, i cili është në arrest shtëpie.
Berisha, që ka punësuar një firmë lobimi në SHBA për të përmirësuar imazhin e tij, thotë se akuzat janë të motivuara politikisht. Ekspertët thonë se vendi mbetet një qendër për pastrimin e miliarda eurove të ardhura nga trafiku i drogës dhe armëve.
Kjo, sipas tyre, shpjegon praninë e Range Rover-ëve dhe pallateve luksoze por shpesh të zbrazëta në Tiranë. Të dhënat e censit tregojnë se rreth një e treta e banesave në Shqipëri janë të pabanueshme – shumë më tepër se në vendet e BE-së.
“Shqipëria është nxënëse e mirë në letër, por zbaton pak në praktikë,” tha deputetja e PD-së, Jorida Tabaku. “Ne duam standarde më të mira për qytetarët, në ekonomi, arsim dhe shëndetësi.”
