Bota 15 Shtator 2024, 15:25 Nga VNA

Dinastia e Muhamed Aliut: Shqiptarët që Ndërtuan Egjiptin Modern

Ndaje në Whatsapp
Dinastia e Muhamed Aliut: Shqiptarët që Ndërtuan Egjiptin Modern

Familja shqiptare e Muhamed Aliut, e cila luajti një rol të madh në historinë e Egjiptit, ishte një prej familjeve më të shquara të Ballkanit dhe botës arabe gjatë shekullit të XIX. Muhamed Aliu lindi në Kavallë të Greqisë së sotme, në vitin 1769, në një familje shqiptare të thjeshtë. Megjithatë, për shkak të zgjuarsisë dhe aftësive të tij ushtarake, ai u ngrit shpejt në radhët e komandantëve të lartë të Perandorisë Osmane.

Në fillim të shekullit të XIX, Egjipti ishte një vend në trazira. Ishte një provincë osmane, por fuqitë lokale si mamelukët dhe beduinët e kishin copëtuar kontrollin e vendit. Pas një periudhe pushtimesh të jashtme nga francezët e Napoleon Bonapartës, Egjipti ishte në gjendje të pasigurtë politike dhe shoqërore. Në këtë kaos, Muhamed Aliu u dërgua nga Porta e Lartë (qeveria osmane) për të rivendosur rendin në Egjipt.

I zgjuar dhe ambicioz, Muhamed Aliu kuptoi se kishte mundësi të madhe për ta shndërruar Egjiptin në një fuqi të pavarur dhe të madhe. Nëpërmjet aleancave të zgjuara, si dhe duke eliminuar kundërshtarët e tij politikë, përfshirë mamelukët në masakrën famëkeqe të Kalasë së Kajros në vitin 1811, ai mori kontrollin absolut të vendit. Porta e Lartë, e cila kishte nevojë për një lider të fortë në Egjipt për të kontrolluar këtë provincë strategjike, e pranoi sundimin e tij dhe e emëroi vali (guvernator) të Egjiptit në vitin 1805.

Muhamed Aliu nuk ndaloi këtu. Ai kishte një vizion për ta modernizuar Egjiptin dhe për ta bërë atë një fuqi të vërtetë. Ndërmori reforma të thella në ushtri, duke e ndërtuar atë sipas modelit evropian. Ai rekrutoi oficerë evropianë për të trajnuar ushtarët egjiptianë dhe themeloi shkolla ushtarake për të edukuar komandantët e rinj. Ai reformoi gjithashtu administratën dhe financat e shtetit, duke ngritur një sistem tatimor më efektiv dhe duke ndërtuar infrastruktura të reja, përfshirë kanale të ujitjes për të zhvilluar bujqësinë.

Një nga arritjet më të mëdha të tij ishte zhvillimi i industrisë së pambukut, duke e shndërruar Egjiptin në një nga prodhuesit kryesorë të pambukut në botë. Ai gjithashtu nxiti ndërtimin e fabrikave dhe reformoi sistemin e arsimit, duke dërguar studentë egjiptianë për të studiuar në Evropë.

Ambiciet e tij nuk përfunduan vetëm brenda kufijve të Egjiptit. Muhamed Aliu u përfshi në disa luftëra kundër Perandorisë Osmane, duke synuar zgjerimin e territorit të tij dhe duke u bërë një fuqi rajonale e pavarur. Ai arriti të zgjeronte kontrollin e tij deri në Sudan dhe Sirinë e sotme, duke sfiduar autoritetin e Portës së Lartë. Këto ambicie çuan në disa konflikte të armatosura me osmanët dhe fuqitë e tjera evropiane, por në fund Muhamed Aliu ruajti kontrollin mbi Egjiptin dhe e bëri atë de facto të pavarur nga sundimi osman.

Përfundimisht, Muhamed Aliu themeloi një dinasti që sundoi Egjiptin deri në vitin 1952, kur monarkia egjiptiane u rrëzua nga revolucioni i udhëhequr nga Gjeneral Naser. Një nga trashëgimtarët e tij më të shquar ishte nipi i tij Ismail Pasha, i cili luajti një rol të rëndësishëm në ndërtimin e Kanalit të Suezit dhe modernizimin e mëtejshëm të vendit.

Muhamed Aliu dhe familja e tij formuan bazat e Egjiptit modern. Reformat e tij ekonomike, ushtarake dhe shoqërore ishin thelbësore për të shndërruar Egjiptin nga një provincë osmane e destabilizuar në një fuqi të fortë rajonale. Familja shqiptare e Muhamed Aliut u bë një nga më të fuqishmet e asaj kohe, duke ndikuar jo vetëm në historinë e Egjiptit, por edhe në të gjithë rajonin.

Video

Llava po shpërthen nga krateri i vullkanit Kilauea në Hawaii prej disa orësh, duke krijuar një spektakël mbresëlënës natyror. Vullkani, një nga më aktivët në botë, shpërtheu të dielën dhe rrjedhja e llave ka vazhduar për pesë orë. Herë pas here, llava ka arritur lartësi mbi 300 metra. Shërbimi Gjeologjik i SHBA-së njofton se shpërthimi tani është nën kontroll. Ky është shpërthimi i 36-të i regjistruar që nga fundi i dhjetorit 2024.

Shokët e partisë e tejkaluan sërish planin.

Tajfuni Fung-Wong goditi Filipinet të dielën në mbrëmje, duke shkaktuar të paktën katër viktima dhe detyruar mbi 1.4 milionë njerëz të largohen nga shtëpitë e tyre. Me erëra deri në 230 km/h, stuhia shkaktoi përmbytje, rrëshqitje dhe dëme të rënda në infrastrukturë, ndërsa mbi 30 milionë persona ishin në rrezik. Autoritetet mbyllën shkollat dhe zyrat qeveritare, anuluan qindra fluturime dhe ndaluan lundrimet detare. Disa fshatra në veri mbetën plotësisht të përmbytur, me banorë të bllokuar në çati. Ngjarja ndodhi vetëm pak ditë pas tajfunit Kalmagi, që vrau 224 persona, duke e thelluar krizën humanitare në vend.

Kur përpiqesh të justifikosh të pajustifikueshmen për mospjesmarrjen në zgjedhjet e pjesshme lokale të 9 nëntorit

Doni të informoheni të parët për lajme ekskluzive?

Bashkohuni me grupin tonë privat.

opinion

Opinionet e shprehura i përkasin autorëve dhe nuk përfaqësojnë qendrimin e redaksisë.

Histori të harruara

Më shumë lajme