Bota 8 Shtator 2025, 16:19 Nga VNA

Çfarë ndodh nëse vrima e ozonit vazhdon të tkurret?

Ndaje në Whatsapp
Çfarë ndodh nëse vrima e ozonit vazhdon të tkurret?

Prej disa kohësh, komuniteti shkencor duket se është më së shumti dakord se "shëndeti" i shtresës së ozonit në stratosferë po përmirësohet gradualisht. Dhe kjo është pa dyshim një gjë e mirë, pasi shtresa e ozonit mbron jetën në Tokë nga rrezatimet ultravjollcë të emetuara nga Dielli. Gjërat, megjithatë, komplikohen kur marrim parasysh faktin që ozoni është gjithashtu një gaz serrë.

Në këtë drejtim, rezultatet e një studimi të publikuar në revistën Atmospheric Chemistry and Physics sugjerojnë se "shërimi" i shtresës së ozonit mund të kontribuojë në ngrohjen globale me rreth 40% më shumë sesa ishte parashikuar më parë.

Më konkretisht, autorët e studimit kanë simuluar përmes modeleve kompjuterike se si do të ndryshojë atmosfera deri në vitin 2050 dhe çfarë efektesh do të kenë këto ndryshime në sasinë e nxehtësisë së bllokuar pranë sipërfaqes së Tokës. Parametrat e përdorur janë menduar për të simuluar një skenar me pak zbatim të masave kundër ndotjes së ajrit, por njëkohësisht me eliminim gradual të CFC-ve dhe HCFC-ve. Këta të fundit janë gazra që dëmtojnë shtresën e ozonit dhe që, për më tepër, janë vetë gazra serrë. Janë ndaluar nga Protokolli i Montrealit, që hyri në fuqi në vitin 1989 dhe është ratifikuar nga 197 vende, përfshirë Italinë. Që prej atëherë, emetimi i substancave që dëmtojnë ozonin është kufizuar ndjeshëm.

“Vendet po bëjnë gjënë e duhur duke vazhduar ndalimin e substancave kimike të quajtura CFC dhe HCFC që dëmtojnë shtresën e ozonit mbi Tokë. Megjithatë, edhe pse kjo ndihmon në riparimin e shtresës mbrojtëse të ozonit, kemi zbuluar se ky rikuperim i ozonit do ta ngrohë planetin më shumë nga sa kishim menduar fillimisht”, shpjegon Bill Collins, autori i parë i studimit dhe pedagog në departamentin e meteorologjisë në Universitetin e Reading (Mbretëria e Bashkuar).

Sipas simulimeve, një pjesë e këtij kontributi në ngrohjen globale vjen pikërisht nga rikthimi i shtresës së ozonit në stratosferë, dhe një pjesë tjetër nga akumulimi i pararendësve të ozonit (si pasojë e aktiviteteve njerëzore, si qarkullimi i automjeteve dhe veprimtaria e fabrikave) në pjesën e atmosferës më pranë sipërfaqes së Tokës.

Vrima në shtresën e ozonit mbi Antarktidë duket se ndjek prirje të pazakonta.

Megjithatë, mbrojtja e shtresës së ozonit mbetet thelbësore për shëndetin e njeriut, si edhe për mbrojtjen e kafshëve dhe bimëve. Ekspozimi ndaj niveleve të larta të rrezatimeve ultravjollcë – ato që bllokohen pjesërisht nga ozoni – rrit për shembull rrezikun për kancer të lëkurës. Po ashtu, një studim i publikuar në vitin 2024 në Global Change Biology paralajmëronte për rrezikun që u kanoset specieve të kafshëve që jetojnë në Antarktidë nëse ekspozohen ndaj niveleve të larta të këtyre rrezatimeve.

Njëkohësisht, ky kërkim i ri sugjeron se politikat klimatike duhet të përditësohen për të marrë parasysh ndikimin më të madh ngrohës që shkaktohet nga përmirësimi gradual i shtresës së ozonit.

 

 

Video

Momenti kur Rakip Gila, pasi kryen masakrën me dy viktima dhe dy të plagosur, kërcënon me armë drejtuesin e një automjeti, me të cilën tenton arratisjen.

Pas operacionit të zhvilluar sot në Elbasan, 30 personat e arrestuar janë nisur me autobus drejt qelive të paraburgimit në Tiranë. Ata do të qëndrojnë aty deri në përfundim të hetimeve.

?Kryeministri i Spanjës shpall embargo të plotë armësh ndaj Izraelit dhe e cilëson sulmet ndaj palestinezëve si ‘gjenocid’ "Ajo që po bën Izraeli nuk është vetëmbrojtje," por "shfarosje e një populli të pambrojtur dhe shkelje e ligjeve të së drejtës humanitare." Kryeministri spanjoll, Pedro Sánchez, ka njoftuar sanksione të reja për të frenuar “gjenocidin” që po ndodh në Gaza. Ky hap i ri (jo një ndryshim drejtimi, duke marrë parasysh rolin që luan Spanja në dënimin e veprimeve të Izraelit) është si në aspektin narrativ — tani edhe qeveria spanjolle flet hapur për “gjenocid” — ashtu edhe në aspektin praktik, me kreun e qeverisë që ka njoftuar miratimin e afërt të një dekreti që formalizon atë që në praktikë ishte në zbatim prej kohësh: embargo të plotë për blerjen dhe shitjen e armëve me Izraelin. Përveç kësaj, lideri socialist ka shpallur edhe tetë masa të tjera. Ndërhyrja e Sánchez filloi duke kujtuar “vuajtjen” e popullit hebre, Holokaustin dhe “persekutimet” ndaj tij gjatë historisë, duke ritheksuar gjithashtu dënimin ndaj Hamasit. Por “me të njëjtën bindje, qeveria e Spanjës beson se një gjë është të mbrosh vendin tënd dhe një tjetër, krejt ndryshe, është të bombardosh spitale dhe të vrasësh nga uria fëmijë të pafajshëm. Kjo” — shtoi ai gjatë një konference për shtyp në Moncloa, parlamentin e Madridit — “është një sulm i pajustifikueshëm kundër popullsisë civile, të cilin raportuesi i Kombeve të Bashkuara e përkufizon si gjenocid. 60 mijë të vdekur, dy milionë të zhvendosur nga shtëpitë e tyre, gjysma prej të cilëve fëmijë.” Më pas ai kritikoi hezitimin e disa vendeve evropiane, si Italia, të cilat ende nuk kanë vendosur embargo për armët apo nuk janë shprehur në favor të njohjes së shtetit të Palestinës, një propozim që Madridi e ka përqafuar i pari në Evropë: “Fuqi të mëdha përfundojnë të bllokuara mes indiferencës dhe bashkëfajësisë.”

Një masiv pyjor në zonën e Bushtricës, Kukës, u përfshi nga flakët mesditën e sotme. Për shuarjen e zjarrit u angazhuan rreth 60 punonjës nga shërbimi zjarrfikës i bashkisë Kukës, administrata e pyjeve, shërbimet publike dhe policia bashkiake, të mbështetur edhe nga grupe vullnetarësh. Burime bëjnë të ditur se terreni i vështirë nuk ka lejuar ndërhyrjen me automjete zjarrfikëse, megjithatë punonjësit në terren po vijojnë punën intensive për izolimin e vatrës.

Doni të informoheni të parët për lajme ekskluzive?

Bashkohuni me grupin tonë privat.

opinion

Opinionet e shprehura i përkasin autorëve dhe nuk përfaqësojnë qendrimin e redaksisë.

Histori të harruara

Më shumë lajme