In the early days of January, a cold northerly wind whipped the waves against the pier of Porto Romano, north of Durrës, as two merchant ships entered the port one after the other. The first, called Besart, a 1981 cargo ship, led the convoy; behind it, the 4-year-old Aya Zanoubya moved slowly, towed after declaring a technical fault.
Three weeks earlier, on December 14, the Aya Zanoubya had anchored in the same port, using the same reason – a breakdown that, according to documents submitted to the Durrës Captaincy, had forced her to seek safe haven on the Albanian coast. Her cargo manifest declared a cargo of cement.
But on January 15, Albanian authorities had received operational information that both ships were hiding contraband oil. Checks carried out by the Economic and Financial Crime Investigation Section at the Durrës Local Police Directorate, in cooperation with the Anti-Smuggling Directorate in Tirana, turned suspicions into evidence. Instead of water, their ballast tanks were filled with about 600 thousand liters of undeclared oil.
The crew members, mostly foreigners, ended up in handcuffs. Meanwhile, the suspected organizers of the smuggling, among them a well-known name in the hydrocarbon trade in Durrës, were declared wanted. This is not the first time that large quantities of smuggled oil have been blocked at the fuel port in Porto Romano.
Investigative data obtained by BIRN shows that this port has become, over the last decade, a transit point for oil coming from countries under embargo by the UN, the European Union and the United States.
“One of the main countries of origin is, of course, Russia,” Lorenzo Bagnoli, head of the Italian research center IRPI, which has been investigating oil smuggling in the Mediterranean since 2017, told BIRN. “The other is Libya, but a third of this fuel is always Russian,” he added.
Cement in papers, oil in crossbows
From photos posted online, the Besart is clearly showing its age. The blue paint is worn away by salt and time, while large rust stains cover the hull along the sides. The Aya Zanoubya has the same worn-out look of a ship from decades ago.
Both fly the flag of Tanzania, an African country known for its open maritime registry, where owners or companies can register ships without being residents – a practice often exploited to hide ownership.
Investigative documents analyzed by BIRN show that, although at first glance they appeared to be independently managed ships, they had one thing in common – the Durrës-based company 'Batimarine Owner Ship', which was legally responsible for both.
The captain of the Besart, Mohammed Kahilah, told investigators that their journey had begun to transport cement from Tunisia. But in his testimony, he admitted that he had also supplied the ship with hundreds of thousands of liters of oil. They had arrived in the Tunisian port on December 19, 2024, and had remained until January 1, 2025.
Kahilah said he had taken about 406,000 liters of oil, on the orders of the ship's manager, Eduart Skora, who had told him that the fuel was needed to tow another ship that was to be sold in Tunisia. The captain added that he had stored the oil in the bowsprits, usually intended for balancing water, since they were empty and the ship's cargo of 100 tons of cement was already stabilizing it.
Skora was arrested on January 26 at the Morina border crossing, while entering Albania from Kosovo. When questioned as a person under investigation, he stated that he was the manager of the Besart ship, responsible for technical supervision and cargo tracking. Skora explained that the ship had brought cement from Tunisia, while the oil found in the ballast tanks was, according to him, the result of the deterioration of the pipelines that had allowed water to mix with fuel with a high sulfur content.
Skora claimed that the large amount of oil on board was explained by the fact that the ship was scheduled to sail to Tanzania for 98 days, including passage through areas at risk of piracy. He stressed that he himself bore legal responsibility for the ship, while the company “Batimarine Owner Ship” and the owner Florian Biba were exempt from any liability by contract.
Skora is a shareholder in two shipping agencies and a freight forwarding company in the city of Durrës. In 2017, a ship he owned, the Envi 1, was blocked along with its crew in Libya and held hostage by an armed group for 35 days. According to Skora, the ship and crew were released by the rebels in exchange for a payment of 34 thousand USD.
According to the National Business Center, the sole shareholder of the company 'Batimarine Owner Ship' shpk is Florian Biba, a Swiss citizen of Albanian origin. Biba was not reachable by phone. A request for comment sent via email listed at the National Business Center did not receive a response by the time of publication of this article.
According to the customs agent, who represents ships or their owners with port authorities and services, for Aya Zanoubya's services in Albania, communication was also made with the company 'Batimarine Owner Ship', but payments were made by citizen Juxhin Koka, a businessman in the hydrocarbons market.
The Durrës Prosecutor's Office says it suspects that Juxhin Koka, along with citizen Serxhio Sula - both currently wanted, purchased the ship Aya Zanoubya through an offshore company and are the organizers of the introduction of 200,000 liters of smuggled oil into Albania.
Ndërsa anija qëndronte e sekuestruar në port, Koka dyshohet gjithashtu se orkestroi vjedhjen e karburantit dhe futjen e tij të paligjshëm në treg, duke korruptuar me 10 mijë euro policin që ishte caktuar për ta ruajtur.
I marrë në pyetje para se të shpallej në kërkim, Koka ka pretenduar se me anijen kishte sjellë vetëm çimento në Shqipëri, duke mohuar akuzat se kishte kontrabanduar karburant të fshehur në balestrat e anijes.
Një zyrtar i policisë në Durrës, i cili preferoi të mbetet anonim, i tha BIRN se në rastet kur tentohet kontrabanda me karburant gazoil, personat përgjegjës përdorin dokumente të falsifikuara.
“Ata përpiqen t’ua ‘hedhin’ autoriteteve shqiptare, duke deklaruar se përmes agjencive doganore kanë marrë porosi për tregtimin e naftës, por në të vërtetë dokumentacioni është i falsifikuar,” tha ai, ndërsa shtoi se organizatorët gjejnë edhe forma të tjera për të ankoruar anijet në port pa rënë në sy dhe më pas nxjerrin naftën me mjete të tjera.
“Kjo sigurisht nuk bëhet pa korruptuar zyrtarë,” shtoi oficeri i policisë.
E pyetur nga BIRN mbi raste e regjistruara të kontrabandës së naftës nga Porto Romano dhe dyshimet për korrupsion, Policia e Shtetit nuk iu përgjigj një kërkese për koment.
Më 14 shtator 2022, autoritetet shqiptare sekuestruan anijen “Queen Majeda”, e cila transportonte rreth 2272 ton naftë kontrabandë. Sipas dokumenteve hetimore, anija ishte nisur nga porti i Bengazit në Libi dhe kishte si destinacion Porto Romanon, ku ngarkesa do të përpunohej.
Megjithatë, pasi hyri në ujërat shqiptare, kapiteni tentoi të largohej pa u ankoruar, ndonëse kompania GK Maritime, e përfaqësuar nga shtetasi Erlis Kosova, kishte njoftuar më herët autoritetet se ngarkesa e karburantit do t’i shitej kompanisë shqiptare “Kastrati Sh.a”, pjesë e Kastrati Grup, i cili zotëron dhe portin e hidrokarbureve në Porto Romano.
Nga kontrolli i plotë i dokumenteve dhe ngarkesës, Prokuroria zbuloi se manifesti deklaronte 2.272,71 ton naftë të tipit “Marine Gasoil 1000 PPM”, një produkt i cili nuk lejohet për përdorim në tregun shqiptar, por vetëm për ri-eksportim ose furnizim të mjeteve lundruese jashtë territorit.
Kapiteni i anijes u shpreh para hetuesve se ishte hera e tretë që transportonte karburant nga Benghazi drejt Porto Romanos dhe se nafta ishte furnizuar nga kompania libiane Brega, e specializuar në shitjen me shumicë të karburanteve. Anija zotërohej nga kompania Eldawadi Shipping Ltd., në pronësi të shtetasit libian Nuri Eldawadi.
E pyetur nga nga BIRN, një zëdhënëse e Kastrati Group tha se Kastrati Energy Trading sh.a nuk ka qenë palë kontraktuese për blerjen e ngarkesës së naftës së transportuar nga anija “Queen Majida” në Shtator 2022.
“Grupi Kastrati ka marrë dy ngarkesa nga partneri ynë kontraktual, Alpha Green Oil Products Trading LLC, të cilat u transportuan nga anija Queen Majeda. Në të dy rastet, autoritetet shqiptare, kryen të gjitha procedurat e detyrueshme ligjore përpara se të jepnim autorizimet përkatëse,” tha zëdhënësja nëpërmjet një përgjigje me shkrim, ndërsa theksoi se Grupi Kastrati nuk është akuzuar dhe as nuk është përfshirë në ndonjë procedim penal kundër anijes.
“Sa i përket vizitës së tretë të anijes Queen Majeda në Shqipëri në shtator 2022, është e rëndësishme të sqarohet se transaksioni do të kryhej sipas kushteve “Delivered at Place” (DAP)”. Sipas këtyre kushteve, përgjegjësia dhe detyrimi për mallrat i kalojnë blerësit vetëm pas shkarkimit në depozitat e tij bregdetare. shtoi ajo.
Sipas Prokurorisë së Durrësit, e gjithë sasia e naftës ishte kontrabandë dhe dokumentacioni i saj i falsifikuar. Autoritetet dyshojnë se karburanti tregtohej nga persona ose grupe të përfshirë në listat e sanksioneve të Këshillit të Sigurimit të OKB-së dhe të urdhrave ekzekutivë të qeverisë amerikane.
Një raporti të Panelit të Ekspertëve mbi Libinë, i krijuar në bazë të Rezolutës 1973 (2011), i cili i drejtohet Presidentit të Këshillit të Sigurimit në dhjetor 2024, nënvizon se rasti i “Queen Majeda” nuk është i izoluar, por një problem sistemik.
Raporti thekson se kontrabanda e karburantit nga Libia ka marrë përmasa të paprecedenta në Mesdhe, e nxitur nga subvencionet shtetërore që e bëjnë naftën libiane shumë më të lirë brenda vendit sesa në tregjet ndërkombëtare.
Karburanti i importuar, kryesisht naftë diezel, kontrabandohet jashtë vendit dhe shitet në tregun e zi ose me dokumente të falsifikuara, duke u kthyer në burim të qëndrueshëm fitimi për grupet e armatosura që dominojnë vendin e Afrikës Veriore.
“Libia ka një nevojë të lartë për karburant pasi, në thelb, nuk është në gjendje të përpunojë vetë naftën e saj,” shpjegoi Lorenzo Bagnoli nga IRPI. “Për këtë arsye, Rusia është shndërruar në një eksportues të rëndësishëm për Libinë, veçanërisht në lindje të vendit, për shkak të lidhjeve politike dhe gjeopolitike me njerëzit e Haftarit,” shtoi ai.
Bagnoli tha se shumë nga anijet që kontrabandojnë naftë nga Libia ngarkohen në portin e Benghazit.
Nga marsi i vitit 2022 deri në tetor 2024, paneli indetifikoi 185 ngarkesa të dyshimta nga cisterna të vogla dhe të mesme në këtë port, përfshirë tre ndalesa nga “Queen Majeda”.
Lorenzo Bagnoli thekson se tregtia e paligjshme e karburantit ushqehet nga kaosi politik në Libi dhe ndarja e e kontrollit të vendit mes qeverisë në Tripoli dhe autoriteteve paralele në Lindje, të udhëhequra nga gjenerali Khalifa Haftar, i cili gëzon mbështetjen e Moskës dhe të disa vendeve në Gjirin Persik.
“Në këtë moment, qeveria Perëndimore nuk ka asnjë kontroll, asnjë aftësi për të drejtuar vendin, dhe një grup komandantësh lokalë po e sfidojnë fuqishëm,” tha Bagnoli.
“Ata përfitojnë kryesisht nga kontrabanda në det,” shpjegoi ai. “Nuk ka rëndësi nëse bëhet fjalë për migrantë apo karburant, por kjo është mënyra se si ata fitojnë para.”
Mes mjeteve të identifikuara në portin e Beghazit, në raportin e OKB-së është listuar dhe një anije peshkimi me flamur shqiptar: “Blue Castor”. Megjithatë, të dhënat e hetimore të Prokurorisë së Durrësit sugjerojnë që ajo nuk është peshkarexha e vetme shqiptare që ka përfituar nga nafta e lirë libiane.
Në tre raste të ndryshme, të hetuara nga Prokuroria e Durrësit, peshkarexhat shqiptare janë kapur duke marrë karburant në det të hapur nga anije që vinin nga Libia. Në dy prej tyre, në shtator 2022 dhe janar 2023, Guardia di Finanza italiane njoftoi autoritetet shqiptare për lëvizjen e anijeve të dyshimta libiane që po hynin në ujërat shqiptare për të furnizuar mjete peshkimi.
Më 6 shtator 2022, motopeshkatorja “Leon” u ankorua pranë një anijeje nga Libia në jug të kanalit të Otrantos, përpara se të shoqërohej drejt Durrësit nga Policia Kufitare. Sipas dosjes hetimore, mjeti kishte qenë i bllokuar për pesë vite nga Doganat dhe nuk mbante asnjë dokumentacion. Gjatë kontrollit, hetuesit gjetën gjashtë depo metalike të modifikuara, të mbushura me rreth 30 mijë litra naftë. Kapiteni, Shpëtim Cani, deklaroi se anija ishte në pronësi të shtetasit Fatmir Met’hasa dhe se e kishin blerë karburantin për 2-3 mijë euro gjatë një daljeje për peshkim.
Një tjetër rast ndodhi më 12 janar 2023, kur peshkarexha Geni u kap duke u afruar te një anije libiane, lëvizje për të cilën autoritetet kishin marrë njoftim paraprak tre ditë më parë. Kontrolli zbuloi pesë depozita të mbushura me 50 mijë litra naftë, njëra prej tyre e maskuar si depo uji. Kapiteni pretendoi se kishte marrë vetëm 3 mijë litra karburant dhe e kishte paguar me peshk, por hetimet treguan se anija nuk kishte bërë asnjë dalje në det ditët para ngjarjes, ndërsa në telefonin e tij u gjetën foto me koordinata të sakta të vendndodhjes së transaksionit.
Një episod tjetër u regjistrua në korrik 2022 me motopeshkatoren ‘Anyway’, në pronësi të Gentian Malindit, i dënuar më pas për trafik droge. E ankoruar pranë portit të Durrësit, anija u kontrollua pas sinjalizimeve operative dhe u zbulua se mbante 72 mijë litra naftë kontrabandë në depozita të modifikuara. Kapiteni, Flamur Alliu, deklaroi se kishin shkuar deri në Libi, ku kishin shkëmbyer peshk me rreth 73 mijë litra naftë, marrëveshje të cilën, sipas dëshmive të ekuipazhit, ai e kishte negociuar personalisht me kontrabandistët libianë.
Në total, gjatë periudhës 2022-2025, autoritetet shqiptare kanë kapur mbi 753 mijë litra naftë kontrabandë, pa llogaritur edhe sasinë prej 2200 tonësh të sekuestruara në anijen “Queen Majeda”.
Një burim i Prokurorisë së Durrësit, që foli në kushte anonimati, theksoi se nafta e kontrabanduar kishte cilësi më të ulët se ajo që tregtohet në mënyrë të rregullt.
"The oil that is smuggled is mainly used to supply heavy-tonnage vehicles, such as fishing vessels," he said, adding that "it is significantly weaker than that sold for use by small motor vehicles."/Reporter.al
