Në një shkrim të BBC, thuhet se qeveria britanike po prezanton një plan të ri të pa precedent për sistemin e azilit, i cili synon të ndryshojë mënyrën se si refugjatët dhe kërkuesit e azilit qëndrojnë dhe marrin leje qëndrimi në Mbretërinë e Bashkuar. Një pjesë e këtij plani është krijimi i një sistemi të përkohshëm të quajtur “Mbrojtje Thelbësore”, ku refugjatët do të marrin leje qëndrimi për të paktën 30 muaj, me mundësinë e rivlerësimit, dhe nuk do të lejohen të vendosen për 20 vjet nëse nuk fitojnë lejen përmes punës ose studimeve.
Sipas BBC, qeveria gjithashtu planifikon të ulë ndihmën financiare për kërkuesit e azilit që kanë të drejtë të punojnë dhe mund t’u kërkohet të përdorin të ardhurat e tyre për sa kohë do qëndrojnë në Britaninë e Madhe. Ky plan ka ndikim të veçantë për shqiptarët në Mbretërinë e Bashkuar, ku aktualisht ka rreth 700 familje shqiptare pa të drejtë qëndrimi, por që Ministria e Brendshme nuk i ka prioritizuar për largim.
Shumë shpejt, vendimet për azilin do të përshpejtohen përmes një sistemi të vetëm apelimi, ndërsa qeveria synon të kufizojë definicionin e familjes vetëm tek “familja e ngushtë”, për të shmangur sfidat ligjore në gjykatat britanike dhe në Gjykatën Europiane të të Drejtave të Njeriut. Reforma synon të ruajë mbrojtjet e të drejtave të njeriut, por edhe të përmirësojë kontrollin mbi migracionin dhe të reduktojë abuzimet me sistemin e azilit.
Shkrimi i plotë i BBC
Për 20 vjet, Ministria e Brendshme ka pasur dështime të përsëritura dhe të dokumentuara mirë në menaxhimin e kërkuesve të azilit. Plani i madh i ministres Shabana Mahmood është pa precedent, ndërsa strategjia ligjore dhe politike shënon një ndryshim të jashtëzakonshëm në mënyrën e të menduarit.
Në thelb, qeveria synon të kalojë nga koncepti i “detyrimeve” që Ministria e Brendshme duhet të përmbushë, tek ai i “pushteteve” që duhet të përdorë për të kontrolluar situatën. Duke dashur ta bëjë këtë pa cenuar mbrojtjet kushtetuese, si Ligji për të Drejtat e Njeriut, qeveria ecën mbi një tel të hollë.
Një pjesë qendrore e këtij plani – që shkon paralel me projektin gradual “shkatërrimi i bandave” – është reforma e thellë e përfitimeve që rrjedhin nga statusi i refugjatit. Aktualisht, çdo person që pranohet për mbrojtje mund të qëndrojë në Mbretërinë e Bashkuar për jetë, nëse e dëshiron. Në të ardhmen, aplikantët do të hyjnë në një sistem të përkohshëm të sigurisë të quajtur “Mbrojtje Thelbësore”.
Një refugjat do të marrë së paku 30 muaj leje qëndrimi para se të rishikohet statusi i tij. Qëllimi është të inkurajojë kthimin në vendet e tyre nëse kushtet përmirësohen. Por nuk është e qartë se si do të funksionojë kjo në praktikë kur njerëzit punojnë dhe fëmijët e tyre e konsiderojnë MB si vendin e vetëm të sigurt. Edhe nëse vendi i tyre mbetet i paqëndrueshëm, një refugjat nuk do të lejohet të vendoset për 20 vjet – përveç nëse fiton një rrugë të shkurtër përmes punës ose studimeve.
Qeveria gjithashtu planifikon të ulë ndihmën financiare për kërkuesit e azilit (aktualisht 49 paund në javë) nëse ata kanë të drejtë për punë – rreth 20,000 persona. Të tjerëve mund t’u kërkohet të shesin pasuri për të mbuluar jetesën, duke shmangur krahasimin me politikën e kontestuar daneze të konfiskimit të bizhuterive. Familjet që kanë marrë refuzim mund të humbasin ndihmën për t’i inkurajuar të largohen, edhe pse ligji britanik thotë qartë që një fëmijë nuk mund të lihet “në nevojë”.
Aktualisht ka rreth 700 familje shqiptare në MB pa të drejtë qëndrimi, por Ministria e Brendshme nuk i ka prioritizuar kthimin e tyre. Planet e mëparshme për largimin e familjeve kanë qenë të ndërlikuara dhe kanë shkaktuar tensione të mëdha brenda koalicionit Konservator-Liberal Demokrat 15 vjet më parë.
Faza tjetër e planit – që nuk do të ndodhë brenda natës – është ndryshimi i mënyrës se si merren vendimet për azilin. Zyrtarët që kanë studiuar sistemin danez planifikojnë një sistem të një apelimi të vetëm, për të shpejtuar procesin dhe për ta bërë më të drejtë. Por përpjekjet e mëparshme për “vendimmarrje të shpejtë” janë rrëzuar në gjykata si të padrejta. Nëse Ministria e Brendshme do ta bëjë këtë siç duhet, do të kërkojë një fokus të jashtëzakonshëm që i ka munguar më parë.
Plani për të imponuar në gjykatat britanike një interpretim të rreptë të të drejtës për jetën familjare (Neni 8 i Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut) është një element kyç. Qëllimi është të tregojë se MB mund të ruajë mbrojtjet e të drejtave të njeriut, duke luftuar njëkohësisht abuzimin me sistemin e emigracionit.
Definicioni i familjes do të kufizohet ligjërisht tek “familja e ngushtë”. Të gjitha këto masa duhet të jenë të paprekshme për të shmangur një konflikt me Gjykatën Europiane të të Drejtave të Njeriut në Strasburg, edhe pse një përplasje e tillë nuk është e garantuar. Gjykata merr parasysh rrethanat lokale dhe MB rrallë humb raste në çështje emigracioni.
Kjo reformë do të marrë kohë, dhe historia sjell dy paralajmërime të mëdha: skandali Windrush, ku Ministria e Brendshme ka paguar mbi 116 milion paund kompensim për njerëzit e trajtuar padrejtësisht si emigrantë ilegalë; dhe rreziqet historike kur publiku humb besimin tek sistemi dhe kërkon udhëheqës të fortë me zgjidhje të thjeshta dhe të ashpra.
Ministrat besojnë se problemi i emigracionit ilegal është menaxhuar kaq keq për kaq shumë kohë, saqë vlerat britanike për mbrojtjen e të cenueshëmve janë në rrezik. Një burim qeveritar tha se kjo mund të jetë shansi i fundit për politikanët e zakonshëm që të marrin nën kontroll këtë çështje dhe ta zgjidhin.
