Pak ditë më parë gjatë një konference për shtyp në Londër, përkrah kryeministrit britanik Sir Keir Starmer, në përfundim të vizitës së tij të dytë shtetërore në Britani, presidenti amerikan Donald Trump propozoi një zgjidhje të thjeshtë për ndalimin e fluksit të gomoneve që kalojnë Kanalin: thirrni Marinën Ushtarake.
“Po ju vijnë njerëz, dhe i thashë Kryeministrit si do ta ndaloja unë,” tha Trump, duke përmendur një bisedë me Starmer në Chequers. “Nuk ka rëndësi nëse nxirrni ushtrinë, apo çfarë mjeti përdorni.”
Në një javë kur qeveria e Starmer po përballej me pengesa ligjore në përpjekjet për të frenuar emigracionin e paligjshëm, ndërhyrja e Trump ishte ndoshta gjëja e fundit që Downing Street do të donte. Por, a kishte të drejtë? A mund të jetë ushtria efektive aty ku Border Force ka dështuar?
Trump, në mandatin e tij të dytë, ka marrë vlerësime për uljen në nivele historike të emigracionit të paligjshëm nga kufiri me Meksikën. Ai mobilizoi mijëra trupa shtesë dhe dy anije të Marinës për të patrulluar vijën bregdetare.
Megjithatë, nëse Trump mendonte se po i jepte qeverisë britanike diçka për të reflektuar, përgjigjja e ministrit të Tregtisë, Peter Kyle, në BBC ishte e prerë:
“Ne kemi Border Force. Ajo është forcuar, ka më shumë burime dhe më shumë kompetenca. Marina Britanike bashkëpunon me ta dhe mund të angazhohet nëse është e nevojshme.”
Kjo ndjeshmëri është e kuptueshme, duke parë kaosin që përfshiu nisjen e skemës së re të qeverisë “një brenda, një jashtë”. Sfida të njëpasnjëshme ligjore vonuan kthimin e një grupi emigrantësh në Francë, ndërsa ndërkohë u raportuan gjashtë gomone të tjera që u nisën nga Franca – duke e çuar numrin total të kalimeve në mbi 31,000 këtë vit, shifra më e lartë ndonjëherë.
A mund të ndihmojë ushtria?
Në teori, Forcat e Armatosura – veçanërisht Marina – mund të forcojnë ndjeshëm operacionet aktuale të Border Force në Kanal. Një shembull për t’u marrë është “politika e kthimit mbrapsht” e Australisë, e cila në fillim të viteve 2010 ndali rrjedhën e anijeve të kontrabandës nga Indonezia. Marina Australiane ndalonte anijet, transferonte njerëzit në qendra azili jashtë territorit kombëtar në Papua Guinea e Re apo Nauru dhe i kthente mbrapsht me anije të kontrolluara në distancë.
Por ministrat britanikë theksojnë se situata e Britanisë është e ndryshme: SHBA ka një kufi tokësor 2,000 milje të gjatë me Meksikën, ndërsa Australia vepron në ujëra ndërkombëtare. Ndërkohë, gomonet në Kanalin Anglez ndodhen shpesh tashmë brenda ujërave britanike kur kapen – dhe në atë moment, autoritetet janë të detyruara të marrin përgjegjësinë për personat në bord.
Madje edhe kritikët më të ashpër të Starmer-it e pranojnë se ai është i kufizuar nga ligji ndërkombëtar – çka do të thotë se as ushtria nuk mund të bëjë shumë nëse Britania nuk largohet nga marrëveshjet ndërkombëtare ekzistuese.
Ish-ministrja e Brendshme Suella Braverman thotë:
“Prej kohësh kam thënë se kjo është një krizë pushtimi dhe e sigurisë kombëtare. Kjo kërkon një përgjigje ushtarake – komentet e presidentit Trump janë të arsyeshme dhe praktike.
Por kjo mund të ndodhë vetëm nëse largohemi nga Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe nga traktatet ndërkombëtare të vjetruara që i lidhin duart Parlamentit dhe i bëjnë britanikët të pasigurt.”
Ligji i Detit: Migrantët nuk mund të refuzohen
Sipas “Ligjit të Detit” të OKB-së, autoritetet detare janë të detyruara të ndihmojnë çdo anije në rrezik – përfshirë edhe gomonet e rrezikshme me emigrantë, të cilat grupet e kontrabandës i përdorin qëllimisht. Kjo detyrë bie njësoj mbi anijet e Marinës dhe ato të Border Force – që do të thotë se edhe Marina mund të përfundojë si një “taksi për migrantë”, pavarësisht qëllimit të saj fillestar.
Megjithatë, disa ekspertë mendojnë se Marina mund të ketë një ndikim real, përmes menaxhimit më të mirë të operacioneve. Chris Parry, ish-oficer i lartë i Marinës Mbretërore, thotë se ka kohë që ka propozuar një “operacion të integruar detar” në Kanal.
“Marina është shumë më efikase në organizimin e operacioneve detare dhe në monitorim. Ata mund të përmirësojnë ndjeshëm mbikëqyrjen dhe bashkërendimin,” tha Parry. Sipas tij, shumë nga stafi i Border Force nuk kanë vullnetin politik për këtë detyrë.
Por çfarë ndodh pas kapjes së gomoneve?
Problemi, siç theksojnë edhe ekspertët, nuk është vetëm kapja e migrantëve në det – por çfarë bëhet me ta më pas. Ish-kreu i Border Force, Tony Smith, thotë:
“Nuk ka rëndësi nëse është Marina apo Border Force – ligji është i njëjtë. Je i detyruar të shpëtosh njerëzit. Trump flet për kufij tokësorë, por në Kanal njerëzit rrezikojnë të mbyten.”
Ish-ministri australian i Jashtëm, Alexander Downer, i cili ndihmoi në hartimin e skemës së azilit në Ruanda, gjithashtu e vë në dyshim aplikimin e modelit australian në Britani:
“Në Australi e dinim se ç’të bënim me anijet. Britania nuk do t’i detyrojë migrantët të kthehen në Francë, sepse kjo do të tensiononte marrëdhëniet me Parisin.”
Operacioni i mëparshëm dështoi
Në fakt, Marina Britanike ka qenë tashmë e angazhuar në Kanal, në fillim të vitit 2022, përmes Operacionit Isotrope, nën qeverinë e Boris Johnson. Por operacioni u ndërpre më pak se një vit më pas. Anijet ushtarake filluan të konsideroheshin si “magnet” për migrantët, dhe taktikat për t’i kthyer mbrapsht u cilësuan të rrezikshme për shkak të trafikut të dendur në Kanalin Anglez – rruga detare më e ngarkuar në botë.
Ish-ministri i Forcave të Armatosura, James Heappey, ka pohuar: “Ministria e Mbrojtjes ishte shumë e shqetësuar për dëmtimin e reputacionit të Marinës, nëse do të zbatoheshin taktika agresive ndaj migrantëve në Kanal.”
Po atëherë, çfarë zgjidhjeje mbetet?
Shumica e alternativave janë diskutuar tashmë. Një ide tjetër është vendosja e boveve të lidhura si pengesë, si ato në lumin Rio Grande në kufirin SHBA-Meksikë. Por Downer thotë se kjo është e pamundur në Kanalin Anglez, për shkak të trafikut të lartë detar.
Dhe cili është propozimi i tij?
Pa hezitim, Downer thotë diçka që mund të jetë edhe më e papëlqyer për qeverinë, diçka që mund të jetë edhe më e papëlqyer për qeverinë e Keir Starmer sesa vetë propozimi i Trump-it:
“Riktheni planin për Ruandën – më vjen keq ta them, por ishte opsioni më i mirë që kemi pasur deri tani,” deklaron ai.
Sipas tij, skema e transferimit të azilkërkuesve në Ruandë, e cila u iniciua nga Partia Konservatore dhe u anulua nga Laburistët sapo morën pushtetin, kishte efekt frikësues dhe mund të kishte ndalur fluksin e gomoneve, nëse do të vihej realisht në zbatim.
Përfundimi: Ligjet ndërkombëtare janë pengesa kryesore
Pavarësisht retorikës së ashpër, përdorimi i ushtrisë britanike për të ndalur emigrantët në Kanal mbetet i kufizuar nga ligjet ndërkombëtare, të cilat nuk lejojnë kthimin e emigrantëve pa ofruar mundësinë për të kërkuar azil.
Për më tepër, çdo veprim i nxituar rrezikon të përkeqësojë marrëdhëniet me fqinjët – sidomos me Francën – dhe të dëmtojë reputacionin ndërkombëtar të Britanisë për respektimin e të drejtave të njeriut.
Nëse qeveria britanike nuk është e gatshme të largohet nga konventat ndërkombëtare si ECHR (Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut), atëherë – siç e pranojnë edhe shumë zyrtarë të lartë – edhe Marina do të jetë e detyruar të ndjekë të njëjtat rregulla si Border Force, dhe kështu, potenciali i saj për të “ndaluar gomone” mbetet më shumë simbolik sesa praktik.
Trump, si gjithmonë, ofron një zgjidhje të thjeshtuar për një problem kompleks – por realiteti ligjor, diplomatik dhe operacional në Kanal është shumë më i ndërlikuar sesa një thirrje për ndihmën e Marinës.
The Telegraph
