Pas një serie katastrofash të profilit të lartë, disa përdorues të mediave sociale sugjeruan se aksidentet ajrore po bëheshin më të shpeshta.
Video të momenteve të rrezikshme filluan të bëhen virale në internet dhe Sekretari i Transportit të SHBA-së, Sean Duffy, u përpoq të qetësonte frikën në një intervistë për CBS News, partnerin amerikan të BBC-së. Ai u tha shikuesve se vala e fundit e fatkeqësive ajrore në Amerikë ishte "shumë unike".
Ndërhyrja e Duffy-t erdhi pas disa incidenteve serioze, përfshirë një përplasje në ajër në janar midis një avioni komercial dhe një helikopteri ushtarak në Washington DC, ku humbën jetën 67 persona.
Pamjet e një avioni që u përmbys pas uljes në kushte të këqija atmosferike në Toronto, Kanada, u shpërndanë gjerësisht online, duke nxitur më tej shqetësimin.
Megjithëse sondazhet mbi këtë temë janë të kufizuara, një anketë e fundit e Associated Press sugjeroi se këto imazhe tronditëse të aksidenteve kanë ndikuar në besimin e disa konsumatorëve amerikanë për të udhëtuar me avion.
Por BBC Verify ka analizuar të dhënat në SHBA dhe në mbarë botën dhe ka zbuluar se gjatë dy dekadave të fundit ka pasur një tendencë të përgjithshme në rënie të aksidenteve ajrore.
Për SHBA-në, shifrat mbi aksidentet ajrore janë mbledhur nga Bordi Kombëtar i Sigurisë së Transportit (NTSB) deri në fund të janarit të këtij viti.
Të dhënat e NTSB-së tregojnë një rënie të përgjithshme të aksidenteve ajrore në SHBA nga 2005 deri në 2024, pavarësisht një rritjeje të ndjeshme në numrin e përgjithshëm të fluturimeve gjatë kësaj periudhe. Gjithashtu, tregohet se shifra për janarin 2025 (52) ishte më e ulët se ajo e janarit të vitit të kaluar (58) dhe e janarit 2023 (70).
Të dhënat nga Organizata Ndërkombëtare e Aviacionit Civil (ICAO), një agjenci e OKB-së që monitoron incidentet ajrore globale, tregojnë gjithashtu një rënie të qartë të numrit të aksidenteve për një milion nisje avionësh midis viteve 2005 dhe 2023.
Përkufizimi i ICAO-së për një aksident ajror është mjaft i gjerë dhe përfshin jo vetëm ato raste ku pasagjerët ose ekuipazhi lëndohen rëndë ose vdesin, por edhe incidente ku një avion dëmtohet dhe ka nevojë për riparime ose humbet pa gjurmë.
Të dhënat mbi numrin e vdekjeve në aksidente ajrore në shkallë globale gjithashtu tregojnë një rënie gjatë së njëjtës periudhë, megjithëse me periudha të caktuara ku ka pasur rritje të ndjeshme si pasojë e fatkeqësive të mëdha ajrore.
Në vitin 2014, dy ngjarje të tilla çuan në një rritje të ndjeshme të vdekjeve.
Në mars, fluturimi MH370 i Malaysian Airlines u zhduk ndërsa udhëtonte nga Kuala Lumpur në Pekin me 239 persona në bord. Në korrik, një tjetër avion i Malaysian Airlines, MH17, u rrëzua nga një raketë e prodhuar nga Rusia mbi lindjen e Ukrainës, duke vrarë pothuajse 300 njerëz.
Profesor Sir David Spiegelhalter, Profesor Emeritus i Statistikës në Universitetin e Kembrixhit, i tha BBC Verify se të dhëna të tilla priren të kenë luhatje të papritura dhe të mëdha.
"Nëse numëroni fatalitetet në vend të aksidenteve, atëherë është e pashmangshme që këto shifra të jenë shumë të paqëndrueshme dhe të ndjeshme ndaj një aksidenti të vetëm të madh," tha ai.
"Ngjarjet e rastësishme nuk ndodhin në mënyrë të barabartë – ato priren të grumbullohen. Prandaj, fatkeqësisht, mund të duket sikur aksidentet ajrore janë të lidhura, edhe kur nuk janë."
Duke folur për serinë e aksidenteve të profilit të lartë muajt e fundit, Ismo Aaltonen, ish-hetuesi kryesor i fatkeqësive ajrore në Finlandë, i tha BBC Verify se ato nuk tregojnë një rënie të sigurisë ajrore.
"Është thjesht fatkeqësi që kemi pasur këtë periudhë me shumë aksidente të ndryshme, por njerëzit nuk duhet të nxjerrin përfundime nga kjo, pasi janë raste shumë të ndryshme," tha ai.
Ai vuri në dukje se disa nga incidentet e muajve të fundit ishin të paparashikueshme, duke përmendur një fluturim të Azerbaijan Airlines që u rrëzua në Kazakistan në dhjetor pasi u godit nga një raketë kundërajrore ruse.
Marco Chan, një ish-pilot dhe pedagog i lartë në Universitetin e Ri të Buckinghamshire, i tha BBC Verify se ndërgjegjësimi për aksidentet ajrore po rritet gjithashtu për shkak të ekspozimit të shtuar që ata po marrin nga platformat e mediave sociale.
Një video që qarkullon në TikTok – e marrë nga një film i Superman-it – tregon heroin që parandalon një avion nga përplasja në një stadium. Bashkëngjitur videos është mbishkrimi: "Pete Buttigieg çdo ditë në katër vitet e fundit, duke gjykuar nga ngjarjet e fundit." Klipi viral sugjeron se fatkeqësitë ajrore janë shtuar që kur ish-sekretari i transportit të SHBA-së u largua nga detyra në janar.
Një seri incidentesh në vitet e fundit që përfshijnë avionin Boeing 737 Max gjithashtu ka tërhequr vëmendje të madhe nga mediat dhe rrjetet sociale, veçanërisht pasi një derë u shkëput gjatë një fluturimi në janar 2024.
Shqetësimet për këtë dhe disa incidente të tjera bënë që disa klientë të bojkotonin avionët e prodhuar nga Boeing, duke çuar në një rënie të ndjeshme të çmimit të aksioneve të kompanisë.
Ekspertët i thanë BBC Verify se incidente të tilla dhe përplasjet e mëdha hetohen me kujdes nga autoritetet. Detaje dhe të dhëna të reja nga aksidentet përfshihen në simulatorët e trajnimit të pilotëve për t’i përgatitur ata për situata të ngjashme në të ardhmen.
"Nëse shikoni simulatorët sot, sa të avancuar janë, ata janë si avionë të vërtetë," tha Ismo Aaltonen. "Është krejtësisht ndryshe nga koha kur unë fillova të fluturoja më shumë se 40 vjet më parë."
Rregullatorët mund të vendosin gjithashtu dënime për shkeljet e sigurisë, duke përfshirë gjoba, pezullime të licencave dhe kufizime operacionale. Kompanitë ajrore gjithashtu mund të ndalohen të operojnë në vende dhe rajone nëse nuk respektojnë standardet e sigurisë.
Pavarësisht incidenteve të fundit, udhëtimi ajror mbetet forma më e sigurt e transportit.
Nga të gjitha vdekjet e lidhura me transportin në SHBA në vitin 2022, mbi 95% ndodhën në rrugë, sipas shifrave më të fundit nga Departamenti i Transportit i SHBA-së. Më pak se 1% kishin lidhje me udhëtimet ajrore.
"Duheni të bëni kujdes gjatë rrugës për në aeroport," tha z. Aaltonen. "Kjo është pjesa më e rrezikshme e udhëtimit në krahasim me vetë fluturimin."
Burimi: BBC https://www.bbc.com/news/articles/c5ym8n4lzp6o
