The Guardian i ka kushtuar një analizë të thelluar qasjes së presidentit amerikan, Donald Trump, në lidhje me përshkallëzimin e tensioneve në Lindjen e Mesme, veçanërisht për sa i përket sulmeve ajrore të ndërmarra nga Izraeli kundër Iranit.
Donald Trump ndodhet në një terren të rrezikshëm, duke u përpjekur të balancojë mes pretendimeve se ishte plotësisht në dijeni të planeve izraelite për sulme ajrore ndaj Iranit dhe përpjekjeve për të mbajtur Uashingtonin të distancuar nga çdo përfshirje e drejtpërdrejtë.
Mesazhet që vijnë nga Shtëpia e Bardhë kanë qenë kontradiktore dhe të paqarta. Fillimisht, senatori republikan Marco Rubio e quajti sulmin një “veprim unilateral” të Izraelit. Por të premten në mëngjes, Trump ndryshoi ton, duke deklaruar se kishte qenë plotësisht i përfshirë në operacion dhe se sulmi ndaj Iranit ishte rezultat i një ultimatumi 60-ditor që ai i kishte dhënë Teheranit për të ndalur ose modifikuar programin e tij bërthamor.
“Sot është dita e 61-të,” shkroi Trump në platformën e tij, Truth Social. “Unë i thashë [Iranit] çfarë të bënte, por ata thjesht nuk arritën ta bëjnë.”
Në këtë mënyrë, Trump paraqet një strategji që ngjan me lojën klasike të “policit të mirë/polici i keq”, ku ai vetë luan rolin e negociatorit, ndërsa Izraeli bën presion ushtarak. Edhe pse marrëdhënia personale mes Trump dhe kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu ka qenë e trazuar, sulmet izraelite tani po përshkruhen nga presidenti amerikan si pjesë e një strategjie të përbashkët për të detyruar Iranin të ulet në tryezën e bisedimeve.
“Ata duhet të vijnë tani në tryezë për të bërë një marrëveshje, përpara se të jetë tepër vonë,” u shpreh Trump në një deklaratë të fundit.
Megjithatë, përpjekjet për të ruajtur këtë narrativë janë komplikuar nga reagimi kaotik i administratës amerikane ndaj sulmeve. Nga deklaratat kontradiktore, te evakuimi i papritur i disa zyrtarëve amerikanë nga rajoni, e deri te pasiguria mbi ndihmën që SHBA mund të ketë ofruar në mbështetje të Izraelit – gjithçka ka ngjallur dyshime nëse Trump realisht ishte në dijeni të plotë, apo thjesht po përpiqet të paraqitet si i tillë pas faktit.
Elliott Abrams, një ish-diplomat amerikan dhe aktualisht studiues në Këshillin për Marrëdhënie me Jashtë, deklaroi se Izraeli ka shtyrë fort për të ndërmarrë sulmet, ndërsa administrata Trump kërkonte ende të ruante hapur një kanal diplomatik. “Izraelitët goditën dhe sot Trump e quajti ‘të shkëlqyer’,” u shpreh ai.
Megjithëse Izraeli ka deklaruar se kishte informuar SHBA-në paraprakisht për sulmin, disa zyrtarë amerikanë dhe analistë të pavarur vënë në pikëpyetje saktësinë e pohimeve se çdo gjë ishte koordinuar me Uashingtonin. Thelbi i debatit mbetet: A ishte vërtet Trump në dijeni të plotë të planeve dhe a i dha “dritën jeshile” Izraelit, apo po përpiqet tani ta paraqesë situatën në këtë mënyrë për qëllime politike?
Të enjten, në një deklaratë të bërë nga Salla Lindore e Shtëpisë së Bardhë, Trump u shpreh se një konflikt i armatosur mes Izraelit dhe Iranit do të rrezikonte përpjekjet e tij diplomatike me Teheranin. Ai këmbënguli se nuk dëshironte që Izraeli të ndërhynte dhe mbrojti vendimin për të evakuuar personelin jo-thelbësor nga rajoni, duke argumentuar se rreziku i një sulmi ishte real dhe i afërt.
“SHBA nisi evakuimin vullnetar të personelit jo-thelbësor të mërkurën, vetëm 24 orë përpara, jo kohë e mjaftueshme për të nxjerrë njerëzit nga rreziku,” tha Rosemary Kelanic, drejtoreshë për Lindjen e Mesme në institutin Defense Priorities. “Pyetja për mua është: çfarë dinte presidenti dhe kur e mësoi atë?”
Në një intervistë për Wall Street Journal, Trump u përpoq të shfaqej si i informuar në çdo hap. “Paralajmërim? Nuk ishte paralajmërim. Ishte: ne e dimë çfarë po ndodh.” Ai shtoi se ishte në dijeni edhe për sulme të tjera të planifikuara: “sulmet e tjera tashmë të planifikuara” do të jenë “edhe më brutale”.
Sakaq, burime zyrtare izraelite i thanë disa mediave se Trump kishte bërë vetëm sikur kundërshtonte sulmet, por në fakt kishte dhënë miratimin e tij – pra “dritën jeshile”. Por disa ekspertë amerikanë, si Kelanic, paralajmërojnë se Izraeli mund të jetë duke ndjekur një strategji për ta “tërhequr” SHBA-në në një përplasje të drejtpërdrejtë me Iranin.
Megjithatë, është e vështirë të besohet se një operacion kaq i madh – me mbi 200 avionë luftarakë izraelitë që sulmojnë mbi 100 objektiva në të gjithë Iranin – mund të jetë përgatitur pa dijeninë e agjencive amerikane të inteligjencës. Agjencia e Inteligjencës së Mbrojtjes dhe të tjera struktura të SHBA-së do të kishin pikasur përgatitjet për një operacion të tillë, sidomos për shkak të përmasave dhe nevojës për koordinim rajonal.
Për më tepër, burime të administratës i thanë Fox News se SHBA kishte furnizuar sërish Izraelin me raketa për sistemin mbrojtës Iron Dome në javët e fundit – një lëvizje që mund të interpretohet si parashikim i një kundërpërgjigjeje iraniane.
SHBA gjithashtu ka vendosur bombardues strategjikë B-52 dhe B-2 në bazën ajrore Diego Garcia në Oqeanin Indian – baza që ka shërbyer më parë për operacione në Jemen dhe që mund të përdoret për të goditur objektiva strategjikë në Iran. Një nga këto objektiva, që ende nuk është goditur, është qendra e pasurimit të uraniumit në Fordow, një strukturë e fortifikuar nëntokësore, që mbetet pjesë kyçe e programit bërthamor të Iranit.
Megjithatë, duhet theksuar se furnizimi i Iron Dome me raketa mund të shpjegohet edhe me sulmet e mëparshme iraniane ndaj Izraelit, përfshirë një breshëri raketash balistike të lëshuara vitin e kaluar.
Në fund të fundit, ndonëse disa deklarata dhe veprime mund të sugjerojnë që Trump e ka dhënë miratimin e tij për sulmet, mbetet e paqartë nëse ai ishte një bashkëpunëtor i plotë në planifikimin e tyre apo një lider që tani po përpiqet të rikthejë kontrollin mbi narrativën dhe ndikimin politik të kësaj krize ndërkombëtare.
