Trazirat anti-emigrantë filluan në Ballymena, por ankesat ekonomike mund të mos jenë arsyeja e vetme për këtë fenomen.
Protestat kundër emigrantëve janë përshkallëzuar në përplasje me policinë në disa qytete të Irlandës së Veriut këtë javë, duke shënuar një valë të re trazirash në Mbretërinë e Bashkuar.
Trazirat vazhduan për të katërtën natë rresht të enjten. Në Portadown, County Armagh, një turmë përdori tulla dhe copa betoni nga një ndërtesë e braktisur për të goditur policinë.
Rreth 40 oficerë policie janë plagosur dhe janë bërë 15 arrestime.
Çfarë ndodhi në Ballymena?
Protestat nisën të hënën në Ballymena, një qytet me rreth 31,000 banorë, rreth 40 km në veriperëndim të Belfastit, kur dy djem rumunë 14-vjeçarë u arrestuan si të dyshuar për sulm seksual ndaj një vajze adoleshente.
Trazirat më të dhunshme ndodhën të martën, kur qindra protestues me maska sulmuan policinë dhe dogjën makina dhe ndërtesa. Një grup më i vogël hodhi gurë, fishekzjarrë dhe bomba molotov ndaj policisë të mërkurën, ndërsa policia përdori ujë me presion për të shpërndarë turmën.
Në Larne, rreth 30 km larg Ballymena, protestuesit dogjën një qendër rekreative ku disa familje emigrantësh ishin strehuar pas trazirave.
Dhunë pati edhe në qytetet Belfast, Coleraine, Newtownabbey, Carrickfergus, Antrim dhe Lisburn.
Kush janë protestuesit?
Nuk është e qartë se kush ishin qindra personat me maska që sulmuan emigrantët dhe bizneset e tyre. Dhuna e këtij lloji ka ndodhur më parë në qytete me shumicë unioniste si Ballymena. Por këtë herë, sipas mediave, edhe katolikë mund të kenë marrë pjesë.
Irlanda e Veriut ka kaluar dekada konflikti ndërmjet unionistëve (kryesisht protestantë që duan të qëndrojnë në MB) dhe nacionalistëve (kryesisht katolikë që duan ribashkimin me Irlandën).
Grupet paramilitare kanë pasur rol të madh gjatë “Telasheve”, një konflikt që zgjati rreth 30 vjet deri në Marrëveshjen e të Premtes së Mirë më 1998. Megjithatë, disa ankesa të unionistëve kanë mbetur të pazgjidhura.
Sociologu John Nagle nga Universiteti Queen’s në Belfast tha për Al Jazeera:
“Disa zona punëtore unioniste ndihen të lëna pas dore nga procesi i paqes. Këto pakënaqësi po bashkohen me shqetësimet për emigracionin.”
Policia e Irlandës së Veriut (PSNI) tha se nuk ka ende prova për përfshirjen e grupeve paramilitare unioniste në dhunën e fundit, por një raport i fundit i një organizate të të drejtave të njeriut (CAJ) sugjeron një lidhje të mundshme.
Raporti “Hartimi i Aktivitetit të Ekstremit të Djathtë Online në Irlandën e Veriut” analizoi 7 protesta anti-emigracion që nga 2023 dhe zbuloi se ato ndodhën kryesisht në zona me aktivitet të lartë loyalist dhe ndikim të grupeve paramilitare.
Cilat janë arsyet kryesore të pakënaqësisë?
Shqetësimi kryesor duket të jetë emigracioni. Që nga 2015, më shumë se 1,800 refugjatë sirianë janë vendosur në Irlandën e Veriut. Emigracioni në përgjithësi është në rritje.
Anëtari i Asamblesë nga Partia Unioniste Demokratike (DUP), Paul Frew, tha për BBC se “njerëzit janë të frikësuar për emigracionin ilegal”.
Politikat e kursimit dhe shkurtimi i ndihmave sociale pas krizës financiare të 2008 kanë rritur ndjeshmërinë ndaj emigracionit, veçanërisht për çështje si strehimi.
Sipas Daniel Holder nga CAJ, pretendimet për “emigracion masiv të pakontrolluar” nuk janë të mbështetura në fakte. Ai tha se nuk ka lidhje të qartë midis trazirave dhe niveleve të varfërisë apo emigracionit të lartë.
“Sulmet ndodhin në zona të caktuara ku ekziston aktivitet i ekstremit të djathtë apo paramilitar, jo aty ku emigracioni apo varfëria janë më të larta,” tha ai.
A ka Iranda e Veriut nivele të larta të emigracionit?
Jo. Iranda e Veriut është pjesa më pak e larmishme e MB-së, me vetëm 3.4% të popullsisë që përfaqëson grupe etnike pakicë, krahasuar me 18.3% në Angli dhe Uells dhe 12.9% në Skoci.
Sipas censusit të vitit 2021, 8.6% e popullsisë së Irlandës së Veriut ishte e lindur jashtë MB-së, nga 6.5% që ishte në 2011.
Si kanë reaguar liderët e Irlandës së Veriut?
Disa ministra janë akuzuar për nxitje të tensioneve. Por shumica dënuan dhunën me tone të forta.
Kryeministrja Michelle O’Neill e quajti dhunën “raciste dhe sektare, që duhet të ndalet menjëherë.” Ministri i Financave John O’Dowd i quajti protestuesit “kriminelë racistë”, ndërsa ministrja e Drejtësisë Naomi Long tha se “dhuna është e pajustifikueshme”.
Shefi i Policisë Jon Boutcher tha se “aktet e nxitura nga urrejtja shkatërrojnë kohezionin e shoqërisë.”
Ministri i Komuniteteve, Gordon Lyons, refuzoi të japë dorëheqjen pasi kishte ndarë në rrjetet sociale vendndodhjen e qendrës së sulmuar më vonë në Larne.
Ndërkohë, këshilltari lokal i DUP-së, Tyler Hoey, dënoi dhunën, por akuzoi qeverinë britanike për sjellje të “autobusëve me emigrantë të paverifikuar”.
Sociologu John Nagle tha se disa politikanë unionistë dënuan trazirat, por njëkohësisht ushqyen narrativën se Ballymena është kthyer në “vend grumbullimi” për emigrantët.
A janë shumica e njerëzve në Irlandën e Veriut të shqetësuar për emigracionin?
Sociologia Ruth McAreavey nga Universiteti Newcastle tha se sondazhet tregojnë se qëndrimet janë përmirësuar me kalimin e kohës.
Sipas sondazhit Northern Ireland Life and Times, në vitin 2024, 94% e të anketuarve thanë se do të pranonin të kishin një person nga një grup etnik pakicë në lagjen e tyre – krahasuar me vetëm 53% në vitin 2005.
Megjithatë, ajo theksoi se ndryshimet e shpejta demografike ndodhin në një shoqëri që është ende konservatore dhe e goditur nga ndryshime ekonomike globale.
“Ka një ndjenjë të thellë pakënaqësie, e përkeqësuar nga shkurtimet sociale. Njerëzit ndihen sikur nuk kanë kontroll mbi ndryshimet dhe se ato po ndodhin mbi ta, jo në mënyrë organike,” tha ajo.
