Gjykata e Kasacionit në Itali ka bërë një hap të rëndësishëm pas në lidhje me operacionin e transferimit të emigrantëve në Shqipëri, duke ndryshuar qëndrimin e saj të mëparshëm dhe duke vendosur që çështja t’i referohet për shqyrtim Gjykatës së Drejtësisë së Bashkimit Evropian në Luksemburg. Lajmi është bërë i ditur nga media italiane Il Giornale, sipas së cilës kjo lëvizje rikthen në pikëpyetje ligjshmërinë dhe të ardhmen e skemës së dakordësuar mes qeverisë italiane dhe asaj shqiptare.
Në vendimin e saj të datës 8 maj, Gjykata e Kasacionit kishte dhënë një interpretim që legjitimonte funksionimin e qendrës në Gjader si një strukturë e barasvlefshme me CPR-të (Qendrat për Ndalim të Përkohshëm) që veprojnë në territorin italian. Megjithatë, me vendimin e fundit, gjykata më e lartë italiane nuk i qëndron më kësaj linje dhe kërkon tashmë opinionin e gjyqtarëve evropianë mbi përputhshmërinë e kësaj skeme me të drejtën komunitare të Bashkimit Evropian.
Në muajin e fundit, rreth 100 emigrantë janë transferuar nga Italia në qendrën e Gjaderit në Shqipëri, prej të cilëve 30 janë riatdhesuar, ndërsa 50 të tjerë ndodhen ende të ndaluar në qendër. Por vendimi i fundit i Kasacionit, që hap rrugën për një shqyrtim më të thelluar në Luksemburg, rrezikon të çojë në pezullimin e qëndrimit të tyre, nëse Gjykata e Apelit do të vendosë sërish moskonfirmimin e masave të ndalimit, ashtu siç bëri më herët.
Gjykata e Apelit kishte refuzuar të miratojë ndalimet e këtyre emigrantëve, duke argumentuar se skema e transferimit bie ndesh me Direktivën e BE-së për pritjen e azilkërkuesve, e cila parashikon që azilkërkuesit duhet të qëndrojnë në territorin e vendit anëtar ku kanë aplikuar për azil, deri në një vendim përfundimtar mbi kërkesën e tyre.
Rikthimi i çështjes në pikën zero kujton rastin e dekretit për “Vendet e sigurta”, që pati të njëjtin fat ligjor dhe u zhbllokua vetëm pas ndërhyrjes së instancave evropiane. E njëjta situatë po rrezikon të ndodhë edhe me marrëveshjen për Shqipërinë, duke vënë nën presion qeverinë italiane, e cila e ka promovuar këtë marrëveshje si një instrument për përballimin e fluksit migrator.
Ndërkohë, vendimi i Gjykatës së Kasacionit nuk ka dhënë detaje të qarta mbi arsyetimin e tërheqjes nga pozicioni i mëparshëm, duke lënë hapësirë për debate dhe interpretime të ndryshme si në planin ligjor, ashtu edhe në atë politik.
Kjo çështje pritet të marrë zhvillime të reja pas vendimit të Gjykatës së Drejtësisë së BE-së, e cila do të japë fjalën përfundimtare nëse marrëveshja Italo-Shqiptare është në përputhje me normat dhe parimet e të drejtës komunitare. Deri atëherë, qëndrimi dhe trajtimi i emigrantëve në qendrën e Gjaderit mbetet i pasigurt dhe i kushtëzuar nga vendimet e ardhshme gjyqësore.
