Polonia ka zgjedhur presidentin e saj të ri. Karol Nawrocki, kandidati sovranist i mbështetur nga opozita konservatore “Ligj dhe Drejtësi” (PiS), ka dalë fitues në balotazhin presidencial të fundjavës, duke marrë 50.89% të votave ose 10,606,628 vota në total. Ai mposhti rivalin e tij liberal dhe pro-evropian, kryebashkiakun e Varshavës, Rafał Trzaskowski, i cili siguroi 49.11% të votave (10,237,177). Të dhënat janë zyrtare nga Komisioni Kombëtar i Zgjedhjeve pas numërimit të të gjitha qendrave të votimit. Pjesëmarrja në zgjedhje ishte 71.63%, një tregues i lartë për mobilizimin e elektoratit në këtë garë të ngushtë.
Fitorja e Nawrockit, një emër relativisht i panjohur në skenën kombëtare përpara kësaj fushate, përfaqëson një tronditje për koalicionin qeverisës liberal të kryeministrit Donald Tusk dhe për vizionin e tij të një Polonie të integruar ngushtë në Bashkimin Evropian. Trzaskowski ishte konsideruar favorit për të fituar, por avantazhi i tij ndaj kundërshtarit sovranist u reduktua ndjeshëm në javët e fundit të fushatës.
Një president konservator, kundër vizionit evropian të Tusk
Karol Nawrocki, 42 vjeç, është një mbështetës i fortë i vlerave tradicionale katolike dhe të familjes, si dhe i sovranitetit polak brenda BE-së. Ai është shprehur në mbështetje të ndihmës për Ukrainën në luftën kundër Rusisë, por ka theksuar se nuk e mbështet anëtarësimin e Ukrainës në NATO dhe BE për aq kohë sa agresioni rus vazhdon. Në këtë mënyrë, Nawrocki pozicionohet si një figurë që mban balancën mes një qëndrimi të ashpër ndaj Rusisë dhe skepticizmit ndaj institucioneve ndërkombëtare perëndimore.
Si president, Nawrocki do të ketë pushtet të kufizuar në politikën e jashtme dhe mbrojtjen, por një rol të rëndësishëm përmes fuqisë së vetos presidenciale mbi legjislacionin. Qeveria aktuale e koalicionit të qendrës së majtë dhe pro-BE-së e Donald Tusk nuk ka një shumicë të mjaftueshme parlamentare për të rrëzuar vetot presidenciale, çka e bën zgjedhjen e Nawrockit një pengesë serioze për reformat e premtuara.
Presidenti aktual, Andrzej Duda – gjithashtu konservator dhe i afërt me PiS – ka përdorur veton e tij në mënyrë aktive për të ndaluar Tusk të implementojë disa nga zotimet e tij kryesore, përfshirë depolitizimin e gjyqësorit dhe liberalizimin e ligjit të ashpër për abortin në Poloni. Nawrocki pritet të ndjekë të njëjtën linjë.
Një fitore që ringjall konservatorët dhe PiS-in
Fitorja e Nawrockit i jep një shtysë të madhe morale Partisë “Ligj dhe Drejtësi”, e cila humbi pushtetin në zgjedhjet parlamentare të tetorit 2023, pas tetë vitesh qeverisje. Tashmë, kjo fitore u jep konservatorëve nacionalistë shpresë të re se mund të rikthehen në pushtet në zgjedhjet e ardhshme parlamentare të vitit 2027.
“Do ta shihni se sonte do të fitojmë dhe do ta shpëtojmë Poloninë. Ne nuk do të lejojmë monopolin e Donald Tuskut në institucionet e vendit,” deklaroi Trzaskowski pak orë para shpalljes së rezultateve përfundimtare, por rezultati i ngushtë i dha të drejtë rivalit të tij.
Nawrocki, që ka qenë më parë drejtues i Institutit të Kujtesës Kombëtare (IPN) dhe është i njohur për pikëpamjet e tij të forta konservatore, është gjithashtu një mbështetës i Presidentit të SHBA-së, Donald Trump. Ai është shprehur se Polonia duhet të jetë një shtet i fortë dhe sovran dhe nuk duhet t’i lëshojë më shumë kompetenca Brukselit. Ai kundërshton politikat e BE-së për klimën, migracionin dhe federalizimin e mëtejshëm të unionit.
Një president “jozyrtar” me imazh popullor
Pavarësisht se u paraqit si kandidat “jozyrtar”, Nawrocki u përzgjodh dhe u mbështet në mënyrë të heshtur nga PiS, i cili e paraqiti atë si një figurë të re, energjike dhe të pastër nga skandalet politike. Në fushatë, ai u shfaq si një boksier dhe futbollist amator, duke postuar shpesh imazhe të vetes në palestër dhe duke kultivuar një imazh të një burri të thjeshtë dhe të përkushtuar ndaj vlerave kombëtare. Kjo qasje rezultoi efektive, veçanërisht në zonat rurale dhe te votuesit konservatorë.
Dy Poloni, dy vizione
Fushata e këtij viti presidenciale nxori edhe një herë në pah ndarjen e thellë politike dhe kulturore në Poloni: midis një shteti modern, të integruar në rrjedhën evropiane dhe një shteti që kërkon të ruajë vlerat tradicionale, identitetin kombëtar dhe distancën nga Brukseli. Trzaskowski, ish-ministër për Evropën, mbështeti vizionin e Tusk për një Poloni të lidhur fort me Gjermaninë dhe Francën dhe të pozicionuar në zemër të projektit evropian. Nawrocki, përkundrazi, apeloi ndaj votuesve që ndihen të lënë pas nga globalizimi dhe që shohin me dyshim autoritetet e BE-së.
Zgjedhja e tij si president pritet të ketë pasoja të rëndësishme për rrjedhën politike të Polonisë dhe për balancën e brendshme të pushtetit mes presidencës dhe qeverisë. Në një kohë kur BE-ja përballet me sfida të shumta – nga lufta në Ukrainë te çështjet e migracionit dhe tranzicioni energjetik – vendimi i Polonisë për të kthyer drejtimin presidencial te një sovranist si Nawrocki mund të ketë ndikim edhe përtej kufijve të saj.
