Starmer dëshiron që Britania të trajtohet si anëtare e BE-së në planin e mbrojtjes prej 800 miliardë eurosh. Kryeministri po shtyn përpara përpjekjet që kompanitë britanike të mbrojtjes të klasifikohen si evropiane për projektin “ReArm”, por përballet me kundërshtimin e Emmanuel Macron. Sir Keir Starmer dëshiron që Britania të trajtohet sikur të ishte një shtet anëtar i BE-së në planin e bllokut prej 800 miliardë eurosh për rritjen e kapaciteteve mbrojtëse të Evropës.
Londra po kërkon që kompanitë britanike të mbrojtjes të klasifikohen si "evropiane" në këtë projekt, por përballet me kundërshtimin e Francës, e cila dëshiron trajtim të privilegjuar vetëm për shtetet anëtare të BE-së. Brukseli është në fazën e finalizimit të planit prej 652 miliardë paund për të rritur ndjeshëm shpenzimet dhe prodhimin ushtarak, me qëllim zmbrapsjen e agresionit rus duke armatosur kontinentin dhe Ukrainën.
Skema përfshin një klauzolë "blerje evropiane" për të mbështetur furnizuesit vendas dhe për të reduktuar varësinë nga SHBA, por ende nuk është vendosur nëse Britania do të përfshihet. Franca kundërshton përfshirjen e kompanive britanike të mbrojtjes në këtë mision me të njëjtat kushte si prodhuesit e tjerë evropianë, pasi Britania nuk është pjesë e BE-së.
Kjo vjen pavarësisht faktit se Emmanuel Macron dhe Sir Keir Starmer kanë bashkëpunuar ngushtë në përgjigjen evropiane ndaj negociatave të Donald Trump me Vladimir Putin. Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, si dhe Holanda, Polonia dhe vendet baltike, kanë shprehur mbështetje për trajtimin e kompanive britanike të mbrojtjes si “evropiane”.
"Ndërsa Macron po sillet mirë me Starmer përpara kamerave, ai po punon aktivisht për të përjashtuar Britaninë nga planet e shpenzimeve të mbrojtjes së BE-së", tha një diplomat i BE-së.
Një zëdhënës i qeverisë britanike tha: “Ne jetojmë në kohë sfiduese – paqëndrueshmëria globale dhe lufta në Evropë do të thotë se përmirësimi i kapaciteteve tona mbrojtëse është i rëndësishëm. Kjo përfshin bashkëpunim më të ngushtë me BE-në, me NATO-n që mbetet gurthemeli i sigurisë sonë.”
I pyetur për përfshirjen e Britanisë në iniciativën “blerje evropiane”, zëdhënësi tha: “Ne mirëpresim përpjekjet për të rritur prodhimin mbrojtës të BE-së. Aleatët evropianë duhet të intensifikojnë përpjekjet e tyre dhe kemi nevojë për një qasje të re që i bashkon përpjekjet evropiane dhe nxit veprime të mëtejshme.”
Industria britanike e mbrojtjes vlente rreth 38.2 miliardë paund për ekonominë në vitin 2023, duke punësuar drejtpërdrejt rreth 142,000 njerëz dhe duke mbështetur edhe 110,000 vende të tjera pune indirekte. Qeveria britanike po kërkon të rigjallërojë këtë industri, të arrijë një objektiv të ri të shpenzimeve për mbrojtjen prej 2.5% të PBB-së deri në vitin 2027 dhe të stimulojë rritjen ekonomike.
BE-ja siguron rreth 80% të pajisjeve të saj mbrojtëse nga furnizues jo të BE-së, me një pjesë të madhe që vjen nga SHBA. Që nga rikthimi i Trumpit në Shtëpinë e Bardhë, qeveritë evropiane janë të interesuara të reduktojnë gradualisht varësinë e tyre nga infrastruktura ushtarake e Uashingtonit dhe armët amerikane.
Franca, eksportuesja e dytë më e madhe e armëve në botë, ka kërkuar që Brukseli të përfshijë klauzolat “blerje evropiane”, të cilat do të favorizojnë industrinë e saj të mbrojtjes. Macron ka deklaruar se detyra e tij është të bindë më shumë qeveri të BE-së që të blejnë armë franceze ose evropiane në vend të atyre amerikane. “Kjo është mënyra për të rritur ritmin e prodhimit,” ka shtuar ai.
Gjatë negociatave për Brexit, Macron kishte këmbëngulur që Britania të mos lejohej të “zgjedhë vetëm përfitimet” e anëtarësimit në BE. Megjithatë, marrëdhëniet franko-britanike janë përmirësuar që atëherë. Britania dhe Franca udhëheqin “koalicionin e vullnetarëve” të vendeve evropiane që mbështesin Ukrainën, por industritë e tyre konkurrente të mbrojtjes mbeten një pikë e nxehtë mosmarrëveshjeje.
Sir Peter Ricketts, ish-ambasadori britanik në Francë dhe këshilltari i parë për sigurinë kombëtare të Mbretërisë së Bashkuar, tha: “Francezët fshihen pas rregullave të BE-së, të cilat e trajtojnë Britaninë si një vend të tretë, duke e përjashtuar nga projektet dhe programet e industrisë së mbrojtjes së BE-së. Shpresoj që kriza aktuale të ndihmojë në heqjen e disa prej këtyre kufizimeve. Por francezët tradicionalisht kanë qenë shumë të kujdesshëm për bashkëpunimin me britanikët në industrinë e mbrojtjes, sepse ndoshta ndihen se industria britanike është më e fortë.”
Sir Julian King, ish-komisioneri i fundit i Britanisë në BE për sigurinë, tha: “Përtej politikës, kompanitë britanike të mbrojtjes janë të lidhura ngushtë me bizneset në të gjithë BE-në. Nëse vërtet duam të rrisim kapacitetet mbrojtëse evropiane, atëherë duhet ta marrim parasysh këtë realitet praktik.”
Michel Duclos, ish-diplomat francez dhe këshilltar në Institutin Montaigne në Paris, tha: “Parisi vazhdon të kundërshtojë që paratë evropiane të shkojnë te kompanitë britanike të mbrojtjes, gjë që partnerët tanë nuk e kuptojnë gjithmonë. Ndoshta një ditë fondet do të duhet të rezervohen vetëm për industritë e BE-së, por për momentin ne kemi nevojë për një qasje më fleksibile.”
Von der Leyen ka thënë se plani “ReArm Europe” do të ishte më i fuqishëm nëse BE-ja do të bashkëpunonte me vende të tjera me mendësi të ngjashme, si Britania, Norvegjia ose Kanadaja. Ajo ka mbështetur klauzolat “blerje evropiane”, por ka paralajmëruar se ndryshimi duhet të jetë gradual për të mos penguar furnizimin e armëve për Ukrainën.
Ndërkohë, ministrat e Jashtëm të BE-së diskutuan të hënën për një paketë armësh prej 40 miliardë eurosh për Ukrainën, ku Britania dhe vende të tjera jo anëtare të BE-së mund të ftohen për të kontribuar. Përfshirja e Britanisë në këto skema do të varet nga negociatat ndërqeveritare midis 27 vendeve anëtare të BE-së, ndërsa Londra kërkon marrëdhënie më të ngushta dhe një pakt mbrojtjeje me BE-në.
The Telegraph
