- Ose duke injoruar praktikat gjyqësore të konsoliduara – kjo është ajo për të cilën e akuzojnë kritikët e tij, bazuar në vendimet e diskutueshme të ditëve të fundit.
Në pak ditë, administrata amerikane e Donald Trump është akuzuar se ka shkelur urdhrin e një gjykatësi federal për dëbimin e qindra venezuelasve dhe se Trump ka njoftuar se mund të kundërshtojë një praktikë të gjatë gjyqësore duke shpallur të pavlefshme aktet e faljes së miratuara nga paraardhësi i tij, Joe Biden.
Me këto vendime, të ngjashme me ato të marra në dy muajt e fundit, Trump dhe administrata e tij po përpiqen të zgjerojnë kufijtë e pushtetit qeveritar. Shumë zyrtarë të administratës kanë deklaruar se janë të gatshëm të mos zbatojnë vendimet e gjykatave kur i konsiderojnë të paligjshme disa nga veprimet e ekzekutivit. Për këtë arsye, shumë juristë argumentojnë se në Shtetet e Bashkuara po ndodh një "krizë kushtetuese", e cila lind kur dy pushtete shtetërore – në këtë rast, ekzekutivi dhe gjyqësori – përplasen me njëri-tjetrin.
Të hënën, Trump shkroi në rrjetet sociale se aktet e faljes të firmosura nga Biden në ditët e fundit të mandatit të tij janë "TË PAVLEFSHME, INVALIDË DHE PA ASNJË EFEKT NGA KY MOMENT E TUTJE, sepse janë firmosur me Autopen". Autopen është një makineri që simulon firmën e një personi dhe që është përdorur prej më shumë se 20 vjetësh nga presidentët amerikanë për të nënshkruar akte zyrtare, me miratimin e ekspertëve ligjorë. Biden kishte miratuar faljen e disa figurave që konsideroheshin armiq publikë të Trump, përfshirë disa anëtarë të familjes së tij dhe persona të përfshirë në hetimin mbi sulmin ndaj Kongresit më 6 janar 2021 nga mbështetësit e Trump.
Asnjë president më parë nuk kishte vënë në dyshim vlefshmërinë e faljeve të një paraardhësi, dhe Kushtetuta e SHBA nuk i jep Trump-it fuqinë për ta bërë këtë. Në jurisprudencën amerikane, e drejta e faljes e një presidenti konsiderohet pothuajse absolute. Më pas, Trump e korrigjoi veten, duke thënë se "do të jetë një gjykatë" ajo që do të vendosë nëse aktet e Biden janë të vlefshme apo jo, por la të kuptohet se synon të sfidojë një praktikë që deri më tani ka qenë e padiskutueshme.
Rasti më i rëndësishëm, megjithatë, ndodhi gjatë fundjavës dhe vazhdoi të shkaktonte polemika në ditët pasuese: ai lidhet me dëbimin e mbi 250 venezuelasve dhe mundësinë që zyrtarët e administratës Trump të kenë shkelur me vetëdije një urdhër të një gjykatësi federal që e ndalonte këtë veprim.
Të premten në mbrëmje, Trump firmosi një urdhër ekzekutiv duke iu referuar Alien Enemies Act, një ligj i vitit 1798 që i lejon presidentit të dëbojë pa gjyq personat që i përkasin një vendi që është në luftë me Shtetet e Bashkuara. Ky ligj është përdorur vetëm tre herë në historinë amerikane, për herë të fundit gjatë Luftës së Dytë Botërore. Trump njoftoi se synonte ta përdorte këtë ligj për të dëbuar rreth 260 venezuelas dhe salvadorianë që, sipas tij, kishin hyrë ilegalisht në SHBA dhe ishin pjesë e bandave të rrezikshme kriminale të Amerikës Latine.
Të shtunën, disa grupe aktivistësh paraqitën menjëherë një ankesë kundër urdhrit ekzekutiv në një gjykatë federale në Uashington, e kryesuar nga gjykatësi James Boasberg. Megjithatë, administrata Trump veproi me shpejtësi dhe nisi tre avionë për të transportuar të dëbuarit drejt El Salvadorit, ku presidenti autoritar Nayib Bukele kishte pranuar t'i priste në një burg lokal.
Koha është vendimtare në këtë rast: dy avionët e parë me venezuelas u nisën në 17:26 dhe 17:44. Në 18:48, ndërsa avionët ende ishin në fluturim, gjykatësi Boasberg dha një vendim verbal (një urdhër të shqiptuar në sallën e gjyqit) ku ndalonte dëbimet dhe urdhëronte që avionët ende në fluturim të ktheheshin mbrapsht. Në 19:26, ai publikoi edhe një version të shkruar të urdhrit, por që nuk përmbante në mënyrë eksplicite urdhrin për kthimin e avionëve. Për pasojë, dy avionët nuk u kthyen dhe zbarkuan në El Salvador, njëlloj si një i tretë që u nis pak më vonë.
Të dielën në mëngjes, Bukele bëri një postim në rrjetet sociale ku shkroi: "Ooops… Shumë vonë", duke lënë të kuptohej se po tallej me gjykatësin Boasberg.
Sipas jurisprudencës amerikane, një vendim verbal i një gjykatësi ka të njëjtën peshë sa një vendim i shkruar. Për këtë arsye, shumë ekspertë ligjorë argumentojnë se administrata Trump duhej të kishte kthyer mbrapsht avionët që ishin ende në fluturim. Por, sipas administratës, i vetmi vendim i vlefshëm ishte ai i shkruar, i cili nuk përmbante qartësisht urdhrin për kthimin e avionëve (ndoshta sepse gjykatësi supozoi se vendimi verbal ishte zbatuar tashmë).
Ky detaj është thelbësor, sepse mënyra se si interpretohen faktet përcakton nëse administrata Trump ka shkelur me të vërtetë urdhrin e një gjykatësi, duke shkaktuar kështu një krizë kushtetuese, apo jo.
Në çdo rast, në orët pasuese, disa zyrtarë të qeverisë sulmuan gjykatësin Boasberg, duke e paraqitur çështjen si një përballje për ndarjen e pushteteve kushtetuese. Pam Bondi, prokurorja e përgjithshme, deklaroi: "Ajo që ka bërë është një ndërhyrje në autoritetin e presidentit". Steve Miller, një nga këshilltarët kryesorë të Trump, tha: "Një gjykatës i një gjykate rrethi nuk mund të ndalojë dëbimin e terroristëve të huaj më shumë sesa mund të vendosë për lëvizjet e Air Force One".
Në realitet, me veprime të tilla, Trump po teston kufijtë e pushtetit gjyqësor dhe aftësinë e tij për të kufizuar ekzekutivin. Kjo ka shqetësuar shumë juristë dhe aktivistë, sepse në rendin kushtetues amerikan, ekuilibri i pushteteve mbështetet kryesisht në besimin e mirë: pushteti gjyqësor jep vendime, por i takon ekzekutivit t'i zbatojë ato. Nëse qeveria e Trump refuzon t’i zbatojë, atëherë pushteti gjyqësor humbet efektivitetin e tij.
Deri më tani, ka pasur vetëm raste kufitare me një shkallë të caktuar paqartësie, si dëbimet e venezuelasve, dhe administrata nuk ka sfiduar hapur dhe publikisht gjykatat. Por sulmet ndaj gjyqtarëve të konsideruar "të politizuar" po shtohen, dhe disa anëtarë të qeverisë, duke përfshirë zëvendëspresidentin JD Vance, kanë deklaruar se Trump duhet të jetë në gjendje të shpërfillë vendimet gjyqësore që ai i konsideron të padrejta, për të përmbushur programin e tij politik.
Il Post
