Mes suksesit elektoral, ambicies europiane dhe një drejtësie që po godet gjithnjë e më afër pushtetit, Edi Rama gjendet në qendër të një kontradikte që përkufizon Shqipërinë e sotme. Në një profil të gjatë, The Economist përshkruan një kryeministër në kulmin e karrierës së tij politike, por njëkohësisht nën presionin e një shteti që po zbrazet, të një korrupsioni ende të përhapur dhe të një drejtësie të re që nuk bën përjashtime. Portreti që del është ai i një lideri karizmatik, i lidhur fort me skenën ndërkombëtare, por gjithnjë e më i përplasur me pasojat e reformave që vetë ka mbështetur.
⸻
Shkrimi i plotë / The Economist
Për Edi Ramën kjo është njëkohësisht koha më e mirë dhe koha më e keqe, por kryesisht më e mira. Në maj, kryeministri i Shqipërisë u zgjodh për mandatin e tij të katërt radhazi. Prodhimi i brendshëm bruto i vendit ka shënuar rritje me 160 për qind, i llogaritur në euro, që prej se ai erdhi në pushtet në vitin 2013. Lufta në Ukrainë ka përshpejtuar përpjekjen prej kohësh të ngecur të Shqipërisë për t’iu bashkuar Bashkimit Europian, së bashku me atë të Ukrainës dhe vendeve të tjera kandidate. Zyrtarët europianë thonë se negociatat mund të përfundojnë që në vitin 2027 dhe se Shqipëria mund të anëtarësohet deri në vitin 2030.
Në të njëjtën kohë, popullsia e Shqipërisë është tkurrur nga 2.9 milionë në 2.4 milionë gjatë mandatit të Ramës. Korrupsioni mbetet i përhapur dhe SPAK, autoriteti i pavarur kundër korrupsionit në vend, ka ngritur akuza ndaj disa prej aleatëve të tij më të afërt. Një prej ish-të mbrojturve të tij, kryetari i Bashkisë së Tiranës, po e drejton qytetin nga qelia e burgut. Ndërkohë ka akuza se partia në pushtet ka përdorur gjoba dhe ngacmime administrative për të ushtruar presion mbi qytetarët që të votonin për të në maj.
“Pallavra”, përgjigjet Rama. Kryeministri shtatlartë, i veshur me një bluzë të zezë, një xhaketë të gjatë me stil modern dhe disa byzylykë të kuq, po pi një ekspres në një hotel në Vjenë, ku është gati të flasë në një konferencë ndërkombëtare. Asnjë lider tjetër shqiptar më parë nuk ka qenë kaq i njohur jashtë vendit. Rama flet me ngrohtësi për “Viktorin” (Orbán), kryeministrin e djathtë të Hungarisë, dhe ka marrëdhënie të mira edhe me të majtët si Pedro Sánchez i Spanjës dhe Mette Frederiksen e Danimarkës. Ai bashkëpunoi me Giorgia Melonin, kryeministren e djathtë populiste të Italisë, për planin e saj të bllokuar për të dërguar azilkërkuesit në kampe në Shqipëri. Më 13 nëntor në Romë, të dy qeveritë nënshkruan 16 marrëveshje që mbulojnë fusha nga energjia deri te siguria.
Megjithatë, Rama po zien nga zemërimi. SPAK së fundmi ka ngritur akuza ndaj Belinda Ballukut, zëvendëskryeministres së tij, për dyshime se ka manipuluar një tender për një projekt infrastrukture. Ajo i mohon akuzat. Rama thotë se nuk e di nëse ajo është fajtore, por dënon vendimin e gjykatës për ta pezulluar nga detyra: “Kjo është e padëgjuar në historinë e Europës!”
Pasi SPAK futi në burg kryetarin e Tiranës për akuza korrupsioni, të cilat ai i mohon, Rama u përpoq ta shkarkonte nga detyra. Gjykatat e ndaluan, duke e detyruar kryebashkiakun të drejtojë qytetin nga pas hekurave. Rama e quan këtë situatë absurde. Ai e përshkruan autoritetin kundër korrupsionit si “të papërvojë, ndonjëherë tepër zellshëm dhe ndonjëherë thjesht gabim. Por është pjesë e procesit”, shton ai. Shqipëria, thotë Rama, po ndërton një gjyqësor të pavarur. Nëse aleatët e tij presin të shpëtohen, ata gabojnë: “Nuk jam i martuar me ta.”
Një nga arsyet e angazhimit të deklaruar të Ramës ndaj sundimit të ligjit është joshja e anëtarësimit në BE. Por kjo kërkon miratim nga të 27 vendet anëtare. Disa skeptikë dyshojnë për cilësinë e qeverisjes së pastër në Shqipëri. Shumë në të djathtën populiste, ndërkohë, kundërshtojnë pranimin e vendit që do të ishte shumica myslimane e parë në BE, për arsye natyrore nacionaliste. Marrëdhëniet e mira me Orbánin dhe Melonin mund të mos mjaftojnë. Rama thotë se po i shtrin dorën drejtuesve të Tubimit Kombëtar të Francës (National Rally), por kjo forcë mbetet e vendosur kundër zgjerimit të mëtejshëm.
Rama thotë se do të ishte i gatshëm të heqë dorë përkohësisht nga vetoja e Shqipërisë mbi propozimet e BE dhe të braktiste të drejtën për të pasur një komisioner europian, nëse kjo do të ndihmonte të fitonte mbështetjen e skeptikëve. Ndërkohë, ai po ndërton ura të tjera. Jared Kushner, dhëndri i Donald Trump, ka marrë miratimin për të ndërtuar një resort bregdetar në Shqipëri. Rama gjithashtu po i afrohet shteteve të Gjirit. “Përkushtimi i tyre ndaj kulturës është mahnitës”, thotë ai. “Ajo që bëri Firence për Europën në Rilindje është ajo që po bëjnë ata për botën sot.” Kur përpiqesh t’i bashkohesh një klubi, është e mençur t’i lësh të kuptohet se ke edhe opsione të tjera.
/The Economist
