Dana, stuhia që ka shkatërruar rajonet qendrore të Komunitetit të Valencias, që për më tepër është zona më e populluar, ka qenë më e dhunshmja e epokës. “Gota fría” është një term që valencianët e njohin mirë, sepse nuk është aspak një risi për këto vende. Deri tani, bilanci - absolutisht provizor - është 95 të vdekur dhe dhjetëra të zhdukur, përveç 120 mijë të zhvendosurish, me dëme materiale dhe jomateriale të pakalkulueshme. Në mes të stuhisë, veçanërisht është përfshirë në kritika menaxhimi i emergjencës nga ana e presidentit të rajonit të Valencias, Carlos Mazón, i cili është akuzuar se e ka nënvlerësuar për orë të tëra përmasën e përmbytjes. Një alarm i parë i kuq ishte dhënë nga autoriteti kombëtar i motit (Aemet) të martën në orën 7. Por vetëm 11 orë më vonë, saktësisht në orën 20:03, kur gjithë zona ishte tashmë e përmbytur, në celularët e banorëve erdhi njoftimi urgjent nga Mbrojtja Civile për të mos lëvizur në të gjithë provincën.
E megjithatë, Dana ishte një stuhi e paralajmëruar. Të gjithë ishin në dijeni që do të vinte një përmbytje shumë e vështirë për t’u frenuar. Dhe për këtë arsye, autoritetet do të kishin pasur kohë të përgatiteshin dhe të aktivizonin çdo sistem të mundshëm për të parandaluar dëmet për popullatën. Mbyllja e shkollave dhe universiteteve, të përcaktuara nga disa këshilla lokale, është parë si diçka krejtësisht e pamjaftueshme. Në Spanjë tashmë kanë shpërthyer polemikat për një seri gabimesh që çuan në këtë apokalips. Sepse ka një kronologji dhe një sërë vendimesh politike që nxjerrin në pah një kuadër të përgjithshëm të “lehtësisë” me të cilën janë marrë disa vendime.
Consell-i, qeveria valenciane, erdhi në pushtet në korrik të vitit të kaluar. Në nëntor, ajo shfuqizoi Njësinë e Emergjencave Valenciane, siç parashikonte programi i saj zgjedhor dhe siç kërkonte Vox, partia aleate e krahut të djathtë ekstrem, duke e quajtur atë një “chiringuito”, një term përçmues për të treguar një shpërdorim. “Njësia e Emergjencave Valenciane, agjencia e parë e Ximo Puig e shfuqizuar nga Carlos Mazón, është hapi i parë në ristrukturimin e sektorit të punëve publike të shpallur nga qeveria valenciane”, ishte tweet-i që njoftonte eliminimin e saj.
Në orën 11 të paradites, pati tre ndërhyrje: nga zëdhënësja e Consell-it, Ruth Merino, delegatja e qeverisë spanjolle, Pilar Bernabé, dhe nga presidenti, i cili do të fliste pas një aktiviteti (në të cilin ai gjithsesi mori pjesë, pa ndryshuar axhendën e ditës së tij, dhe kjo u vu re nga disa). Portali Vilaweb shkruan: “Bernabé shpjegoi cilat rrugë ishin mbyllur dhe foli për disa incidente, por pak më shumë. Ruth Merino përmendi numrin e shkollave të mbyllura dhe listoi edhe rrugët e mbyllura, duke shtuar pak më shumë. Presidenti Mazón ishte çuditërisht optimist, pavarësisht mbulimit mediatik që tashmë po transmetonte programe të veçanta mbi tragjedinë, histori të njerëzve që nuk arrinin të shkonin në punë, bodrume të përmbytura dhe lumin Magre të fryrë, i cili buron në Utiel.” Dhe ai shpjegoi: “Sa i përket alarmit hidrologjik, rezervuarët janë shumë poshtë kapacitetit. Ata po përthithin ujin hyrës pa problem. Për momentin nuk ka asnjë alarm hidrologjik për asnjë pellg uji. Kështu që, dua të theksoj se shirat po prekin kryesisht lumin Magre, por deri tani nuk kemi asnjë alarm hidrologjik. Kjo është një lajm i mirë në këtë orë. Sipas parashikimeve, stuhia po zhvendoset drejt Serrania de Cuenca, dhe për këtë arsye, rreth orës gjashtë pasdite, pritet që intensiteti të bjerë në pjesën tjetër të Komunitetit të Valencias.”
Alarmi hidrogjeologjik në orën 11:45
Rreth një çerek ore pas deklaratave të Mazón-it, në orën 11:45, Qendra e Koordinimit të Emergjencave ka lëshuar një alarm hidrologjik special për vendet përgjatë lumit Magre. “Alarm për rritjen e prurjeve të lumit Magre me një rekord prej 350 metra kub në sekondë. Brigjet dhe fshatrat përgjatë lumit Xúquer deri në grykën e Cullera janë në alarm.” Vilaweb shkruan: “Nëse, kur foli presidenti, ai e dinte që lumi Magre po bëhej një rrezik për popullsinë dhe nuk e tha, ai kreu një akt të rëndë. Nëse nuk e dinte, ishte edhe më e rëndë, sepse tregonte se ai nuk kishte dijeni për çka po fliste kur thoshte se rezervuarët mund të mbanin ujin që tashmë po derdhej në shtratin e lumit. Ai bëri thirrje për kujdes, sigurisht, por dha një mesazh qetësie që nuk kishte asnjë lidhje me atë që po ndodhte realisht.”
Tweet-i, më pas i fshirë
Presidenti i Generalitat, në mesditë, kishte shkruar në X një mesazh ku siguronte: “Në orën 18 gjithçka do të mbarojë”. Në realitet, në orën 18 Spanja ishte vetëm në fillim të apokalipsit. Dhe, me të vërtetë, Mazón dhe stafi i tij e fshinë atë tweet. Por kjo nuk i shpëtoi më të vëmendshmëve, të cilët e ruajtën dhe e shpërndanë në X.
Drama në orën 17
Pak orë më vonë, në orën pesë pasdite, Konfederata Hidrografike e Xúquer-it filloi të shkarkonte ujin nga rezervuari Forata në Yátova. Lumi Magre u drejtua drejt Algemesí, duke takuar Xúquer-in. Me dëme shkatërruese të dëshmuara nga pamjet në rrjete sociale. Banorët dhe punëtorët e pabesueshëm të zonës metropolitane të Valencias, ku për gjithë ditën nuk kishte pothuajse fare reshje, u gjendën të bllokuar. Presidenti u shfaq sërish në orën 9 e gjysmë të mbrëmjes. Vilaweb shkruan: “Nuk ka komunikuar asgjë: as informacion, as siguri, as kurajo, as ndonjë ndjenjë të kontrollit mbi situatën. Përkundrazi, ai pranoi se mungonin informacione të rëndësishme, që ekipet e shpëtimit nuk mund të arrinin në disa vende, që komunikimet ishin realisht të ndërprera dhe se nuk kishin asnjë konfirmim për viktimat.” Ai u shfaq sërish në orën 12 e gjysmë të natës, i veshur me jelekun e kuq të shërbimeve të emergjencës, dhe foli për viktima, pa specifikuar numrin.
Kronologjia e paralajmërimeve të 29 tetorit, minutë pas minute:
06:42: AEMET përditëson paralajmërimet e saj. Alarmi portokalli shtrihet edhe në jug të Valencias dhe në të gjithë rajonin Ribera.
07:00: Autoriteti Portual i Valencias vendos mbylljen e portit.
07:36: AEMET përditëson paralajmërimet. Brenda veriut të Valencias, deri atëherë në alarm portokalli, kthehet në alarm të kuq, niveli maksimal i alarmit. Që në orët e para ka rënë shi intensiv mbi Plana de Utiel Requena. Reshjet mbi 300 litra për metër katror parashikojnë se situata mund të komplikojë në rrjedhën e poshtme të lumit.
09:48: AEMET vendos të gjithë bregdetin e Valencias dhe brendësinë veriore në nivelin e alarmit të kuq. Qendra e Koordinimit të Emergjencave e Generalitat Valenciana lëshon një alarm të kuq për të gjithë zonën, vetëm 12 minuta më vonë (10:00).
10:30: Emergjencat e Generalitat sinjalizojnë ndërhyrjet e para të ndihmës për njerëzit në automjete në zonën Ribera.
11:30: Përroi i Poyo del në Chiva, 30 kilometra nga Picanya.
11:30: Përroi i Poyo (i njohur si përroi i Chiva-s) del dhe përmbyt komunën e Picanya. Nëse del për 20 kilometra duke u ngjitur përroin, parashikohet që situata në rrjedhën e poshtme të lumit të komplikohet disa orë më vonë.
11:45: Qendra e Koordinimit të Emergjencave lëshon një paralajmërim të veçantë për alarm hidrologjik në komunat përshkruar nga lumi Magro.
12:00: Lumi Magro, degë e lumit Júcar, del ndërsa kalon Utiel dhe fillon të zbresë në rrjedhën e poshtme. Universiteti i Valencias pezullon të gjitha aktivitetet e saj, përfshirë atë të personelit administrativ.
12:20: Paralajmërim për përroin e Poyo-s.
12:20: Qendra e koordinimit të emergjencave lëshon një paralajmërim hidrologjik të veçantë për komunat e zonës së përroit të Poyo-s, që kalon nëpër Torrent, Picanya, Paiporta, Benetússer, Sedaví, Alfafar, Massanassa dhe Catarroja.
13:00: Me përparimin e stuhisë, komunat e goditura mbeten pa energji elektrike ose linja telefonike.
13:00: Mazón shpall se DANA do të dobësohet në orën 18:00.
13:00: Vetë Carlos Mazón ka shpallur në një seancë që në orën 18:00 “Dana do të dobësohet në intensitet.”
17:35: Qendra e Koordinimit të Emergjencave lëshon një paralajmërim hidrologjik të veçantë për lumenjtë Magro dhe Júcar: Konfederata Hidrografike e Júcar paralajmëron se mund të ketë përmbytje në zonat pranë lumenjve.
18:30: Përroi i Poyo-s del në Torrent dhe arrin pikën zero.
18:30: Përroi i Poyo del në Torrent. Kilometra më poshtë, përmbyt Picanya, Paiporta, Benetússer, Sedaví, Massanassa dhe Catarroja, ku humb shumica e viktimave. Mbërritja e natës e komplikon edhe më shumë situatën.
19:00: Ndërpritet lidhja hekurudhore midis Valencias dhe Madridit dhe lidhja Valencia-Xàtiva.
19:15: Magro përmbyt Carlet dhe Algemesí. Mijëra njerëz mbeten të bllokuar në V-30 dhe në qendrat tregtare të Horta Sur. Tashmë është natë dhe mijëra njerëz kanë vështirësi për të parë.
19:55: Përroi i Poyo-s shkatërron një urë në Picanya.
19:55: Uji i përroit të Poyo-s rrëzon një urë në Picanya.
20:12: Generalitat dërgon një SMS paralajmërues të gjithë banorëve për të mos dalë në rrugë.
20:12: Generalitat paralajmëron me SMS popullsinë për të mos bërë asnjë lloj udhëtimi në provincën e Valencias.
Bashkë me rezervuarin e hapur
Alcùdia është një nga fshatrat e parë të Ribera Alta të Rajonit Valencia të përmbytur nga vërshimi i lumit Magre në natën tragjike ku u regjistruan deri në 170 litra shi për metër katror, kur 40 litra konsiderohen reshje shiu torrenciale. «Kemi humbje, një grua e moshuar dhe vajza që e ndihmoi mbetën të rrëmbyera nga uji, dhe një shofer kamioni është i zhdukur. Tani është koha e dhimbjes, por më pas do të vijë koha e përgjegjësive», thotë nënkryetarja Angels Boix. «Këtu problemi, – shpjegon ajo, – nuk ishte aq shumë alarmi i kuq për të cilin ishim të përgatitur. Por fakti që qeveria e Generalitat Valenciana, për shkak të presionit të ujit, vendosi të hapë rezervuarin Forata që furnizon lumin Magre dhe rrjedha e lumit u mbush dhe u përmbyt, duke përmbytur të gjithë fshatrat e zonës». «Ato ishin momentet më dramatike, sepse askush nuk na kishte paralajmëruar dhe nuk kishim kohë për të njoftuar popullsinë», shton nënkryetarja. Në fshatin fqinj Carlet, cunami i ujit shkatërroi urën e hyrjes në fshat, duke lënë qendrën historike nën metra baltë, në izolim total, pa drita ose lidhje telefonike. «Për fat të mirë nuk kemi pasur dëme personale», thotë kryetarja Laura Saez. «Megjithatë, do të jetë e pamundur të llogariten dëmet materiale», shton ajo. Situata dramatike është më pak se 15 kilometra larg, në Paiporta, në zonën metropolitane të Valencias, ku midis grumbujve të mbetjeve dhe gurëve të sjella nga cunami i ujit janë gjetur të paktën 40 trupa nga 95 viktimat e shkaktuara nga reshjet e shiut. «Midis të vdekurve kishte fëmijë të vegjël, të rinj, kryesisht të moshuar, që janë ata që banojnë në katet e poshtme. Ka qenë një nga tragjeditë më të mëdha», thotë kryetarja Maribel Alabat. «Valencia është një qytet mesdhetar, nuk ishim të përgatitur për një lloj ngjarje të tillë me kushte të ashpra meteorologjike». Qyteti i Tura-s, që u fry dhe kërcënoi të përmbytë edhe periferinë jugore të qytetit, tani vajton shumë viktima të dërguara në Pallatin e Drejtësisë për identifikim, në shumë raste të mundur vetëm pas analizave të ADN-së.
