Lifestyle 14 Dhjetor 2024, 18:04 Nga VNA

Po jetojmë në epokën e plastikës

Ndaje në Whatsapp
Po jetojmë në epokën e plastikës

  • ‌Mënyrat e papritura si mikroplastika hyn në trupin tonë. Mikroplastika gjendet në shumë organe dhe inde të trupit tuaj. Pse është kaq e dëmshme dhe çfarë mund të bëni për të qëndruar më të shëndetshëm.

Ne po jetojmë gjithnjë e më shumë në Epokën e Plastikës. Qoftë furnizimi ynë ushqimor dhe mënyra si është paketuar, banesat, mobiliet dhe veshjet tona ose edhe mjedisi ynë, është pothuajse e pamundur të shmangim plastikën në një formë apo tjetër. Ndërkohë që plastika e bën jetën tonë më të lehtë në shumë mënyra — a mund ta imagjinoni jetën pa këpucë, kompjuterë apo makina? — nuk ka dyshim se plastika po mbyt mjedisin tonë. Dhe liderët nuk bien dakord se si të kontrollojnë këtë përbindësh që kemi krijuar. Plastika gjithashtu ndikon në shëndetin tonë në mënyra që sapo kemi filluar t’i kuptojmë. Mikroplastika dhe nanoplastika — grimca jashtëzakonisht të vogla plastike që shkëputen dhe lëshohen nga produktet më të mëdha — kanë depërtuar në shumë nga indet e trupit tonë, përfshirë trurin, organet riprodhuese (si mashkullore ashtu edhe femërore) dhe sistemin kardiovaskular. “Është shumë më e përhapur se sa duket me sy,” tha Dr. Leonardo Trasande, drejtor i pediatrisë mjedisore dhe zëvendësdrejtor për kërkime pediatrike në Shkollën e Mjekësisë të NYU-së, në një intervistë me Dr. Sanjay Gupta në podcast-in Chasing Life. Trasande ka kaluar dy dekadat e fundit duke studiuar se si ekspozimet mjedisore, përfshirë mikroplastikën, ndikojnë në shëndetin tonë. “Ne konsumojmë shumë plastikë. Thithim shumë plastikë,” tha Trasande. “Ne përdorim kozmetikë që absorbohet në trupin tonë... Ne thjesht kemi pranuar plastikën si normale. Dhe nuk është normale.” Kimikatet që lëshohen nga plastika Nuk është vetëm plastika vetë ajo që shkakton dëm në trupin e njeriut, gjë që Trasande thotë se shkakton irritim dhe inflamacion. Ai është gjithashtu i shqetësuar për atë që përmban plastika. “Ka përbërës që shtohen qëllimisht,” shpjegoi Trasande. “Ne mendojmë për plastikën e valëzuar polivinilklorid që jemi mësuar ta shohim në paketimin ushqimor, si të ardhur në atë formë vetvetiu, por ftalatet shtohen në polivinilklorid për ta bërë më të butë.” Kimikatet shtesë që shqetësojnë Trasande përfshijnë ftalate (përdorur në produkte të kujdesit personal dhe paketim ushqimor), bisfenole (në veshjet e kanaçeve metalike dhe faturat termike) dhe substanca per- dhe polifluoroalkile (PFAS), të quajtura kimikate të përjetshme sepse nuk prishen lehtë në mjedis. Shumë prej këtyre kimikateve të shtuara (pa përmendur papastërtitë e paqëllimshme) nuk janë të mira për trupin tonë. Shqetësimi kryesor: ndërprerja e sistemit endokrin. Sistemi endokrin dhe ndikimet shëndetësore Sistemi endokrin është një rrjet kompleks gjëndrash dhe organesh që prodhojnë dhe çlirojnë hormone që kontrollojnë shumë funksione bazë të trupit tonë, si metabolizmi, rritja dhe riprodhimi. “Hormonet janë dirigjentët kryesorë të komunikimit të trupit… nga organet gjenitale te zemra te truri,” tha Trasande, duke shtuar se këto lidhje rregullojnë “gjithçka, nga temperatura, metabolizmi, kripa, sheqeri dhe edhe seksi.” Për të reduktuar ekspozimin tuaj ndaj mikroplastikës, ndiqni këto pesë këshilla: 1. Shmangni ushqimet në kanaçe. 2. Mos përdorni plastikë për ngrohje ose larje me detergjentë të fortë. 3. Kontrolloni shenjat e riciklimit. 4. Zgjidhni enë gatimi prej çeliku inox ose gize. 5. Pastroni shpesh shtëpinë për të shmangur grumbullimin e pluhurit. Trasande shprehu optimizëm për të ardhmen: “Kjo sistem u ndërtua për 60-70 vite. Do të duhen kohë për ta zhbërë, por ia vlen.”

CNN

Video

Gazetari i njohur në Peru, Fernando Nunez, u qëllua për vdekje nga dy persona, ndërsa udhëtonte me motoçikletë së bashku me vëllain e tij. Nunez i cili trajtonte raste të korrupsionit në nivele të larta, është gazetari i tretë në Peru që besohet të jetë vrarë nga krimi i organizuar gjatë vitit 2025, pas vrasjeve të dy të tjerëve, Gaston Medina dhe Raul Celis. Autoritetet kanë bërë thirrje që hetuesit të shqyrtojnë punën gazetareske të Nunez si motiv kryesor të krimit.

Uellsi i Ri Jugor në Australi po përballet me një valë të re zjarresh shkatërruese që po përhapet me shpejtësi në bregdetin qendror, duke detyruar autoritetet të lëshojnë urdhra të menjëhershëm evakuimi për banorët e Figtree Bay dhe Woy Woy, një zonë 40 kilometra në veri të Sidneit me mbi 350,000 banorë. Dhjetëra mijëra hektarë tokë dhe disa banesa janë shndërruar në hi, ndërsa temperaturat e larta dhe erërat e forta po e përkeqësojnë situatën nga ora në orë.

Në kraterin Halema‘uma‘u të vullkanit Kīlauea në Hawai ka nisur një shpërthim i ri më 7 dhjetor. Shatërvanët e lavës nga dy ventet e vullkanit kanë arritur mbi 300 metra lartësi. Tefra e nxehtë ka shkatërruar një kamerë monitorimi rreth 500 metra larg, ndërsa venti jugor vazhdon ende të shpërthejë. Vullkani po nxjerr mbi 50,000 tonë gaz dioksid squfuri në ditë dhe plumi i tymit është ngritur mbi 6,000 metra. Autoritetet kanë paralajmëruar se era mund të çojë hi dhe grimca të imta qelqi drejt zonave të banuara.

Bethlehem ndezi pemën e Krishtlindjeve për herë të parë pas dy vitesh — një sinjal i rikthimit të shpresës në qytetin e shenjtë në Bregun Perëndimor.

Doni të informoheni të parët për lajme ekskluzive?

Bashkohuni me grupin tonë privat.

opinion

Opinionet e shprehura i përkasin autorëve dhe nuk përfaqësojnë qendrimin e redaksisë.

Histori të harruara

Më shumë lajme