Bota 2025-10-18 08:25:15 Nga VNA

Kush po e fiton garën për Inteligjencën Artificiale

Ndaje në Whatsapp
Kush po e fiton garën për Inteligjencën Artificiale

Kina i ofron botës një vizion të qeverisjes së IA-së pa vlera dhe të bazuar te rezultatet, shkruan The Economist

Në vitin 1995, gjatë një epoke të artë për globalizimin, një profesor biznesi nga Berkeley shpiku një term optimist: “efekti Kaliforni”.

Kur kompanitë në tregjet e pasura përballen me konkurrencë të re nga rivalët e huaj, argumentoi David Vogel në librin e tij “Trading Up: Consumer and Environmental Regulation in a Global Economy”, ato nuk ulin domosdoshmërisht standardet, siç mund të parashikonin pesimistët.

Përkundrazi, rregullat strikte në një treg konkurrues mund të nxisin një garë drejt majës, përfshirë edhe juridiksione fqinje.

Një shembull i qartë lidhet me standardet e rrepta të emetimit të motorëve të vendosura nga shteti i Kalifornisë, tregu më i rëndësishëm i makinave në SHBA.

Në vend që të prodhonin motorë të ndryshëm për shtete të ndryshme, për të përfituar nga ato me rregulla më të lirshme, shumë kompani zgjodhën që të gjitha makinat e tyre t’i bënin sipas standardeve të Kalifornisë, shkruan The Economist.

Në vitin 2012, Anu Bradford nga Universiteti Columbia shpiku atë që e quajti “efekti Bruksel”.

Ky ishte homazhi i saj për fuqinë e Bashkimit Europian në hartimin e rregullave, një treg gjigant konsumator i lidhur nga rregulla të shkruara në Bruksel.

Kompanitë shumëkombëshe mund të shprehin pakënaqësi nga rregulloret e ngurta të BE-së, ose të zemërohen kur gjobiten nga burokratët europianë. Por në mënyrë të vazhdueshme, ato i kanë pranuar standardet e BE-së në mbarë botën.

Sot qeverisja globale e tregtisë nuk po kalon një epokë të artë. Megjithatë, ekonomitë më të mëdha — SHBA-ja, Kina dhe BE-ja — mbeten shumë të interesuara për të vendosur standarde globale.

Dhe për hartuesit e rregullave në vitin 2025, formësimi i qeverisjes së Inteligjencës Artificiale (IA) është çmimi më i madh nga të gjithë.

Deri këtë vit, pak do të kishin parashikuar një fitore të Kinës në atë garë, ose për shfaqjen e një “efekti Pekin”. Për shumë vende, praktika e Partisë Komuniste për rregullimin e internetit ishte një precedent frikësues. Shkëndijat e para të rregullimit të IA-së me tipare kineze nuk ishin inkurajuese.

Autoritetet ndaluan menjëherë ChatGPT, chatbotin amerikan të IA-së gjeneruese. Partia është veçanërisht e ndjeshme ndaj aplikacioneve që rekomandojnë përmbajtje.

Në vitin 2023, zyrtarët kërkuan që shërbimet e IA-së gjeneruese që mund të formësojnë opinionin publik t’i nënshtrohen një vlerësimi sigurie dhe të regjistrojnë algoritmet e tyre.

Reputacioni i Kinës për inovacion u përforcua në janar, me publikimin e DeepSeek-R1, modelin e avancuar gjuhësor (large language model, LLM), të prodhuar me një fraksion të fuqisë kompjuterike dhe mbështetjes financiare të nevojshme për rivalët amerikanë.

“Momenti DeepSeek” hodhi dyshime mbi strategjitë e qeverisë amerikane për të ruajtur epërsinë në IA duke i mohuar Kinës aksesin në gjysmëpërçuesit e avancuar.

Por suksesi teknik përballet me pengesa politike. Italia e ndaloi DeepSeek për shkak të shqetësimeve për privatësinë e të dhënave dhe Tajvani e ndaloi DeepSeek nga sistemet qeveritare, duke përmendur frikën për sigurinë.

Megjithatë, investitorët dhe zyrtarët kinezë të IA-së janë optimistë. Shteti po investon në një fushatë për të prodhuar aplikacione të lira, të aksesueshme dhe “mjaftueshëm të mira”.

Me ndihmën e energjisë elektrike të lirë dhe një fushate të brendshme propagandistike për përfitimet e IA-së, partia dëshiron që teknologjia të përdoret sa më shpejt dhe sa më gjerësisht.

Të jesh i kënaqur të renditesh pranë SHBA-së shihet si një lëvizje e zgjuar tregtare. Është gjithashtu një qasje që ka gjasa të rezonojë me shumë vende.

Dallimi me SHBA-në është i dukshëm, ku disa në Kongres e krahasojnë garën për epërsi në IA me garën për ndarjen e atomit. Në shkurt, zëvendëspresidenti J.D. Vance qortoi europianët për rregullimin e tepruar, duke deklaruar:

“E ardhmja e IA-së nuk do të fitohet duke u marrë me frikë për sigurinë.”

Të tjerë duket se ndajnë hamendësimin e Kinës, se IA është një teknologji me përdorim të përgjithshëm me rëndësi të madhe por jo apokaliptike: diçka më shumë si elektriciteti ose kompjuterët sesa si bomba atomike.

Në korrik, kryeministri i Singaporit, Lawrence Wong, u shpreh se pas shpikjes së dinamove elektrike, u deshën dekada për të gjetur përdorime industriale për të.

“Na tërheqin shumë vendet që janë liderë të teknologjive më të avancuara”, tha Wong. “Por në fakt, përparësia e madhe e teknologjisë është kur gjen zbatim të gjerë”.

Për më tepër, rregullimi i Kinës është më pragmatik dhe miqësor ndaj industrisë sesa mendojnë të huajt, argumenton një artikull nga Angela Huyue Zhang, profesore e së drejtës në Universitetin e Kalifornisë Jugore.

“The Promise and Perils of China’s Regulation of Artificial Intelligence”, botuar vitin e kaluar, katalogon se si kontrollet strikte mbi informacionin bashkëjetojnë me zbatimin e lirshëm të rregullave për privatësinë, të drejtën e autorit apo mbrojtjen e të dhënave.

Kështu, sistemet kineze të njohjes së fytyrës janë ndër më të avancuarat në botë, sepse zyrtarët u japin kompanive private sasi të mëdha të të dhënave qeveritare. Gjyqtarët krenohen publikisht se japin vendime për të përshpejtuar zhvillimin e IA-së në Kinë.

Kontroll i shoqërisë? Ka një aplikacion për këtë

Nëse një “efekt Pekin” do të përhapej një ditë, është e pamundur të nxisë një garë drejt majës. Qasja e Kinës vendos përfitimin, komoditetin dhe rendin shoqëror përpara të drejtave individuale.

Një dokument i Komisionit Europian për IA nga viti 2020 shpreh shqetësim për rreziqet e diskriminimit nga algoritmet.

Ai citon sistemet e njohjes së fytyrës që janë më pak të sakta kur skanojnë lëkurë të errët, dhe algoritmet që tregojnë paragjykim racor, për shembull kur parashikojnë nëse një person i dënuar do të kryejë një krim tjetër.

Në Kinë, diskriminimi racor është një model biznesi. Kompanitë janë kapur duke regjistruar patenta për sisteme që synojnë të identifikojnë ujgurët dhe pakicat e tjera etnike, të mbajtura prej kohësh nën mbikëqyrje të rreptë nga policia kineze.

Dokumenti i BE-së shqetësohet për punëdhënësit që përdorin IA për të gjurmuar sjelljen e punëtorëve. Në Kinë, kjo është një industri në lulëzim.

Versioni i Kinës për qeverisjen e IA-së përballet me pengesa në demokracitë liberale. Por mjaft vende të tjera kërkojnë teknologji të lira që vlerësohen vetëm nga performanca e tyre.

Kina ka edhe një avantazh tjetër.

Ajo po konkurron me një administratë Trump të hapur në synimin e saj për dominimin e IA-së dhe në përdorimin e atij monopoli për të imponuar preferencat e saj ideologjike.

Trump së fundmi kërcënoi me tarifa ndëshkuese ndaj vendeve të huaja, që kërkojnë të rregullojnë kompanitë amerikane të teknologjisë, në mënyra që atij nuk i pëlqejnë. Përsëri, SHBA-ja po i jep një dhuratë politike Kinës.

Le ta quajmë këtë “efekti Trump”.

Marre nga Monitor

Video

Që prej orëve të para të mëngjesit të sotëm, mjegulla e dendur ka përfshirë zonat e ultësirës perëndimore të Krujës dhe Kurbinit, duke reduktuar ndjeshëm dukshmërinë. Autoritetet u bëjnë apel drejtuesve të automjeteve që lëvizin në aksin rrugor të veriut të tregojnë kujdes të shtuar gjatë qarkullimit. Pavarësisht kushteve të vështira atmosferike, deri më tani nuk janë raportuar ngjarje apo incidente në këtë segment rrugor. Shërbimet rrugore dhe policia po monitorojnë situatën për të garantuar sigurinë e qarkullim

? Situatë emergjente në Bangladesh! Një zjarr i madh ka shpërthyer në zonën e ngarkesave të aeroportit ndërkombëtar “Hazrat Shahjalal” në Dhaka, duke vënë në gatishmëri të lartë autoritetet. ? Flakët janë përhapur me shpejtësi dhe zjarrfikësit po luftojnë prej më shumë se tre orësh për ta vënë situatën nën kontroll. ✈️ Përkohësisht, të gjitha fluturimet në aeroportin kryesor të vendit janë pezulluar. ? Pamjet nga vendi tregojnë tym të dendur të zi që ngrihet nga terminali i mallrave, duke mbuluar qiellin dhe krijuar një atmosferë mbytëse. ?‍? Mediat lokale raportojnë për disa zjarrfikës të lënduar gjatë përpjekjeve për të përballuar flakët.

Presidenti Donald Trump takohet me tenorin e famshëm Andrea Bocelli në Shtëpinë e Bardhë Presidenti i 45-të i Shteteve të Bashkuara, Donald J. Trump, ka pritur në Zyrën Ovale tenorin e njohur italian, Andrea Bocelli. Takimi u zhvillua në një atmosferë miqësore dhe simbolizon një moment të rëndësishëm kulturor midis SHBA-së dhe Italisë. Andrea Bocelli, i njohur në mbarë botën për zërin e tij të jashtëzakonshëm dhe kontributin në muzikën klasike e moderne, është takuar me Trump për të diskutuar tema që lidhen me artin, kulturën dhe projektet humanitare.

?️ Në shërbimin e Okulistikës në QSUT, diagnostikimi, ndjekja dhe trajtimi i të gjitha patologjive që lidhen me shikimin kryhen sipas standardeve më të larta të kujdesit shëndetësor. ? Shërbimi disponon pajisje moderne dhe teknologji të avancuar, që mundësojnë realizimin e ndërhyrjeve në sy — nga ato rutinore, deri tek rastet më të ndërlikuara që kërkojnë ekspertizë të veçantë. ?‍⚕️?‍⚕️ Këshilla e mjekëve mbetet e qartë: bëni kontrolle periodike të syve! Parandalimi dhe diagnostikimi i hershëm janë çelësi për të ruajtur shikimin tuaj.

Doni të informoheni të parët për lajme ekskluzive?

Bashkohuni me grupin tonë privat.

opinion

Opinionet e shprehura i përkasin autorëve dhe nuk përfaqësojnë qendrimin e redaksisë.

Forgotten Stories

More news