Shtetasi shqiptar Viktor Gjini është dënuar nga gjykata në Viña del Mar, Kili, si pjesë e një strukture të krimit të organizuar ndërkombëtar. Rasti i tij ka rikthyer vëmendjen te prania në rritje e klaneve shqiptare të mafies në Amerikën Latine, një fenomen që, sipas ekspertëve dhe hetuesve, po nënvlerësohet nga autoritetet ndërkombëtare.
Edhe pse një raport i publikuar së fundmi nga agjencia amerikane Bloomberg, i mbështetur në analizat e organizatës “Iniciativa Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional”, përmend përhapjen e mafies shqiptare në Ekuador, Kolumbi dhe Peru, ai nuk përmend Kilin – një mangësi që sipas policisë dhe prokurorëve kilenë është e pajustifikueshme, pasi gjurmët e krimit të organizuar shqiptar janë të dokumentuara edhe në këtë vend.
Krimi shqiptar në Kili: jo një rast i izoluar
Rasti i Viktor Gjinit nuk është i vetmi që dëshmon praninë e elementëve kriminalë nga Ballkani në Kili. Një nga shembujt më domethënës është rasti i anijes MSC Gayane, e cila u kap në vitin 2019 në portin e Filadelfias (SHBA) me 18 tonë kokainë në bord, pas një ndalese në Coronel, Kili.
Sipas DEA-s amerikane, droga u ngarkua në anije nga barka të vogla ndërsa ajo lundronte midis Kilit dhe Perusë. Të gjithë anëtarët e ekuipazhit ishin malazezë, dhe udhëhiqeshin nga Goran Gogic, një ish-boksier që aktualisht është në gjyq në Nju Jork. Përveç 18 tonëve të sekuestruara, Gogic dyshohet se kishte trafikuar edhe 2 tonë të tjera kokainë përmes anijeve që nisnin nga San Antonio (Kili) dhe Barranquilla (Kolumbi).
Ekspertiza dhe organizimi i klaneve shqiptare
Sipas ekspertit në krimin e organizuar Pablo Zeballos, klanet shqiptare karakterizohen nga:
Organizim familjar (Fis) me ndarje të brendshme
Hierarki të rreptë
Dialekte specifike sipas krahinës (të quajtura Hek)
Kod sjelljeje të dyfishtë: Kanuni (i shkruar) dhe Besa (jo i shkruar)
Ky sistem u jep atyre strukturë ushtarake, besnikëri të pakushtëzuar dhe aftësi për të mbijetuar dhe dominuar në tregjet kriminale ndërkombëtare. Tradhtia në radhët e tyre ndëshkohet me vdekje, por ajo kryhet sipas kodeve të caktuara – për shembull, nuk lejohet të vrasin anëtarë të tjerë të klaneve rivale në shtëpitë e tyre, për të ruajtur një farë "nderi të brendshëm".
Zeballos shton se shumë nga pjesëtarët e këtyre grupeve vijnë nga radhët e ushtrisë apo shërbimeve të inteligjencës, dhe janë të trajnuar për të shmangur ndjekjet dhe përgjimet.
Klani i “Atilës” dhe rrjeti ndërkombëtar i kokainës
Një tjetër rast që tronditi Kilin është ai i George Dan Rusu, i njohur në vend si Geza Jungvirt apo me pseudonimin “Atila”. Ai u arrestua në vitin 2004 gjatë Operacionit Budapest, pasi organizoi kontrabandimin e 1.319 kg kokainë nga Kolumbia, Ekuadori dhe Peruja drejt Kilit, me destinacion përfundimtar Argjentinën dhe Evropën.
Në burgun Colina 2, Rusu u bë një nga të burgosurit më të fuqishëm dhe organizoi nga aty një tjetër operacion të sofistikuar – Operacioni Karpato (2009). Skema përfshinte një automjet të modifikuar, që hiqej si furgon i një kishe pentakostale, me mbishkrime si “Jezusi të do” dhe “Mos ki frikë, Krishti është me ty”. Nëpërmjet këtij mashtrimi, ai mashtroi disa besimtarë që të udhëtonin në Bolivi për “mision”, ndërsa në të vërtetë transportonin 150 kg kokainë.
Rusu vepronte si një drejtues i korporatës, duke komanduar gjithçka nga qelia e tij. Një përgjim tregonte një bashkëpunëtor që thoshte: “do takohem me ekzekutivët e lartë – si në një kompani”. Madje, vizitat e ditës së enjte në burg ishin momentet kur ai “priste klientët”.
Dënimi dhe ekstradimi i “Atilës”
Rusu dhe partneri i tij Víctor Escobar Álvarez u dënuan me 25 vjet burg gjithsej (15 për organizatë kriminale dhe 10 për trafik droge). Në vitin 2024, përmes Traktatit të Strasburgut, ai u ekstradua në Rumani, ku aktualisht ndodhet i burgosur në qytetin Cluj.
Megjithëse ai përdorte identitete të ndryshme (rumun, hungarez), hetuesit besojnë se kishte lidhje të drejtpërdrejta me mafien shqiptare dhe ndoshta edhe me shërbimet sekrete të epokës sovjetike, njësoj si rasti i Viktor Gjinit.
Përfundim
Dënimi i Viktor Gjinit në Kili ka hedhur dritë mbi një realitet të rrezikshëm: klanet shqiptare të krimit të organizuar janë tashmë thellësisht të integruara në rrjetet ndërkombëtare të drogës në Amerikën Latine, përfshirë Kilin. Ata përdorin kode të vjetra nderi, disiplinë ushtarake dhe struktura familjare për të kontrolluar tregje dhe për të ndikuar edhe brenda sistemit penitenciar.
Sipas ekspertëve, është koha që edhe autoritetet ndërkombëtare të marrin më seriozisht praninë e mafies shqiptare, e cila nuk është më thjesht një rrjet lokal nga Ballkani, por një lojtar kyç në tregtinë globale të kokainës.
