Ndryshimi i orës është një praktikë e cila ka pasur një ndikim të madh në jetën e përditshme të qytetarëve të Bashkimit Evropian për më shumë se një shekull. Ky proces, ku ora ndryshon dy herë në vit u krijua për të shfrytëzuar më mirë orët e diellit dhe për të kursyer energji. Megjithatë, pas dekadash diskutimesh dhe shqetësimesh mbi efektet e tij, shumë vende evropiane janë duke shqyrtuar mundësinë e heqjes së këtij ndryshimi. Po, përse është ende një temë kaq e nxehtë dhe çfarë mund të ndodhë në të ardhmen?
Historia dhe qëllimi i ndryshimit të orës
Në fillim të shekullit të 20-të, ideja e ndryshimit të orës u propozua si një masë për të përfituar nga orët më të gjata të diellit gjatë muajve të verës dhe për të kursyer energji. Qëllimi ishte të shfrytëzoheshin më mirë drita natyrale, duke ulur kështu përdorimin e dritave artificiale dhe duke kontribuar në kursimin e energjisë. Ky koncept u popullarizua gjatë Luftës së Parë Botërore dhe më vonë, gjatë Luftës së Dytë Botërore, dhe përfundimisht u bë praktikë e zakonshme në shumicën e vendeve evropiane dhe më gjerë.
Çfarë ka ndryshuar?
Në vitet e fundit, shumë studime kanë treguar se përfitimet ekonomike dhe energjetike të ndryshimit të orës janë më të vogla nga sa ishte menduar. Ndërsa ideja e kursimit të energjisë ishte shumë e rëndësishme në vitet '70 dhe '80, sot ndryshimi i orës nuk ka më ndikimin e kërkuar në uljen e konsumit të energjisë, pasi teknologjia ka avancuar dhe përdorimi i energjisë është shumë më efikas. Për më tepër, përditshmëria e njerëzve është ndryshuar, dhe ndikimi në stilin e jetesës është bërë gjithnjë e më i dukshëm.
Një nga pasojat më të theksuara është ndikimi që ka ky ndryshim në ritmin biologjik të njerëzve. Ndërrimi i orës ka treguar se çrregullon ciklin e gjumit, duke shkaktuar stres, lodhje dhe çrregullime të tjera të shëndetit mendor dhe fizik. Kjo ka ndikuar veçanërisht te njerëzit që kanë një orar të ngarkuar pune ose ata që udhëtojnë rregullisht për shkak të ndryshimeve të orëve.
Debati i sotëm: A duhet ta heqim ndërrimin e orës?
Në vitin 2018, Komisioni Evropian e hapi këtë debat më gjerësisht, duke propozuar që të eliminohet ndërrimi i orës përfundimisht. Propozimi sugjeronte që secili vend të vendoste nëse do të mbante orën e verës apo orën standarde gjatë gjithë vitit. Ky propozim u mbështet nga një sondazh i bërë në të gjithë Bashkimin Evropian, ku shumë qytetarë shprehën mendimin se ndërrimi i orës është një ndërhyrje e panevojshme dhe e dëmshme për shëndetin dhe produktivitetin.
Megjithatë, disa shtete të BE-së janë ende të paqartë se çfarë të bëjnë. Disa vende, si Gjermania, Franca dhe Spanja, kanë qenë të përgatitur të heqin ndërrimin e orës, ndërsa të tjera kanë hezituar për shkak të ndikimeve të mundshme në ekonominë e brendshme dhe koordinimin me vendet e tjera që ende mbajnë ndërrimin e orës. Për shembull, disa industria si transporti ajror dhe turizmi janë të varura nga ndërrimi i orës, pasi ndryshimet mund të shkaktojnë ngatërresa dhe komplikime në oraret ndërkombëtare.
Pse është kaq e rëndësishme?
Ndonëse shumë argumente janë shprehur pro heqjes së ndërrimit të orës, disa ekspertë sugjerojnë se nuk duhet të nxitojmë me një vendim të tillë pa marrë parasysh pasojat afatgjata. Ka ende shqetësime për ndikimet që mund të ketë ky ndryshim, veçanërisht për ata që jetojnë në zona më të largëta nga ekuatori, ku ndryshimet e diellit janë më të dukshme dhe të mundshme. Po ashtu, për disa sektorë ekonomikë, si bujqësia dhe turizmi, ndërrimi i orës mund të ketë një efekt pozitiv, duke rritur mundësitë për aktivitetet e jashtme dhe turizmin veror.
Çfarë mund të presim nga e ardhmja?
Duke marrë parasysh vullnetin e qytetarëve dhe shqetësimet për shëndetin dhe mirëqenien, është e mundur që shumë shtete të BE-së të largohen nga ky sistem në të ardhmen e afërt. Disa mund të zgjedhin të mbajnë orën standarde për të pasur një ritëm më të natyrshëm, ndërsa të tjerë mund të zgjedhin orën e verës, për të përfituar nga ditët më të gjata të verës. Gjithsesi, kjo është një çështje që kërkon koordinim dhe një vendim të kujdesshëm nga ana e vendeve të BE-së dhe të gjithë qytetarëve të saj.
Në përfundim, ndërrimi i orës është një praktikë që ka lindur me një qëllim të caktuar, por që tani ka ngritur shumë pyetje dhe shqetësime. Debati për heqjen e tij është i gjallë dhe mund të përfundojë me një ndryshim të rëndësishëm për qytetarët e Evropës dhe për mënyrën se si organizohet jeta e përditshme. A është koha të lëmë pas këtë praktikë dhe të përshtatim jetën tonë me ritmin e natyrshëm? Kjo mbetet për t'u parë.
