Shtetet e Bashkuara duan që Evropa të marrë përsipër shumicën e kapaciteteve konvencionale të mbrojtjes së NATO-s – nga inteligjenca te raketat – deri në vitin 2027, u thanë diplomatëve në Uashington këtë javë zyrtarë të Pentagonit, një afat i ngushtë që disa zyrtarëve evropianë u është dukur jorealist.
Mesazhi, i rrëfyer nga pesë burime të njohura me diskutimin, përfshirë një zyrtar amerikan, u përcoll në një takim në Uashington këtë javë mes stafit të Pentagonit që mbikëqyr politikën e NATO-s dhe disa delegacioneve evropiane.
Zhvendosja e këtij barrë nga SHBA te anëtarët evropianë të Aleancës së Atlantikut të Veriut do të ndryshonte në mënyrë drastike mënyrën se si Shtetet e Bashkuara, një anëtare themeluese e aleancës pas Luftës së Dytë Botërore, bashkëpunojnë me partnerët e tyre më të rëndësishëm ushtarakë.
Në takim, zyrtarët e Pentagonit nënvizuan se Uashingtoni ende nuk është i kënaqur me hapat që Evropa ka ndërmarrë për të forcuar kapacitetet e saj mbrojtëse që nga zgjerimi i pushtimit rus të Ukrainës në vitin 2022.
Zyrtarët amerikanë u thanë homologëve të tyre se nëse Evropa nuk e përmbush afatin e vitit 2027, SHBA mund të ndalojë pjesëmarrjen në disa mekanizma të koordinimit të mbrojtjes të NATO-s, thanë burimet, të cilat kërkuan anonimitet për të diskutuar biseda private.
Disa zyrtarë në Kongres janë në dijeni dhe të shqetësuar për mesazhin e Pentagonit drejtuar evropianëve, tha një zyrtar amerikan.
Kapacitetet konvencionale të mbrojtjes përfshijnë asete jo-bërthamore, nga trupat te armët, dhe zyrtarët nuk shpjeguan se si SHBA do të masë përparimin e Evropës drejt marrjes së pjesës më të madhe të barrës.
Nuk ishte e qartë gjithashtu nëse afati i vitit 2027 përfaqësonte pozicionin e administratës Trump apo vetëm pikëpamjet e disa zyrtarëve të Pentagonit. Ka mosmarrëveshje të konsiderueshme në Uashington mbi rolin ushtarak që SHBA duhet të luajë në Evropë.
Disa zyrtarë evropianë thanë se afati i vitit 2027 nuk ishte realist, pavarësisht se si Uashingtoni mat përparimin, pasi Evropës i duhet më shumë se para dhe vullnet politik për të zëvendësuar disa kapacitete amerikane në periudhë afatshkurtër.
Ndër sfidat e tjera, aleatët e NATO-s përballen me vonesa në prodhimin e pajisjeve ushtarake që po përpiqen të blejnë. Ndërsa zyrtarët amerikanë kanë inkurajuar Evropën të blejë më shumë pajisje të prodhuara në SHBA, disa nga armët dhe sistemet mbrojtëse më të vlerësuara kërkojnë vite për t’u dorëzuar nëse porositen sot.
SHBA gjithashtu kontribuon me kapacitete që nuk mund të blihen thjesht, si inteligjenca, survejimi dhe zbulimi unik, të cilat janë dëshmuar thelbësore për përpjekjet e luftës së Ukrainës.
I pyetur për koment, një zyrtar i NATO-s që foli në emër të aleancës tha se aleatët evropianë kanë nisur të marrin më shumë përgjegjësi për sigurinë e kontinentit, por nuk komentoi mbi afatin e vitit 2027.
“Aleatët kanë njohur nevojën për të investuar më shumë në mbrojtje dhe për të zhvendosur barrën e mbrojtjes konvencionale” nga SHBA te Evropa, tha zyrtari.
Pentagoni dhe Shtëpia e Bardhë nuk iu përgjigjën menjëherë kërkesave për koment.
Vendet evropiane kanë pranuar gjerësisht kërkesën e Presidentit amerikan Donald Trump që ato të marrin më shumë përgjegjësi për sigurinë e tyre dhe kanë premtuar rritje të mëdha të shpenzimeve të mbrojtjes.
Bashkimi Evropian ka vendosur objektivin për ta bërë kontinentin të gatshëm të mbrohet vetë deri në vitin 2030 dhe thotë se duhet të plotësojë mungesat në mbrojtjen ajrore, dronët, kapacitetet e luftës kibernetike, municionet dhe fusha të tjera. Zyrtarët dhe analistët thonë se edhe ky afat është shumë ambicioz.
Administrata Trump ka argumentuar vazhdimisht se aleatët evropianë duhet të kontribuojnë më shumë në aleancën e NATO-s, por nuk është gjithmonë e qartë se ku qëndron presidenti ndaj NATO-s.
Gjatë fushatës në 2024, Trump kritikoi shpesh aleatët evropianë dhe tha se do të inkurajonte presidentin rus Vladimir Putin të pushtonte vendet e NATO-s që nuk shpenzonin sa duhet për mbrojtjen.
Por në samitin vjetor të liderëve të NATO-s në qershor, Trump lavdëroi me entuziazëm udhëheqësit evropianë për miratimin e një plani amerikan për të rritur objektivin vjetor të shpenzimeve të mbrojtjes për shtetet anëtare në 5% të PBB-së.
Në muajt që pasuan, Trump ka luhatur mes një qëndrimi më të ashpër ndaj Rusisë – kundërshtarit kryesor të bllokut – dhe, më vonë, një gatishmërie për të negociuar me Moskën mbi konfliktin në Ukrainë. Zyrtarët evropianë janë ankuar se janë përjashtuar kryesisht nga ato negociata.
Në një takim të ministrave të jashtëm të NATO-s këtë javë, Zëvendëssekretari amerikan i Shtetit, Christopher Landau, tha se ishte “e qartë” që aleatët e NATO-s duhet të marrin përgjegjësi për mbrojtjen e Evropës.
“Administratat e njëpasnjëshme amerikane e kanë thënë këtë në një formë ose tjetër për pothuajse gjithë jetën time… por administrata jonë e ka seriozisht,” shkroi Landau në X.
