SHBA dhe BE kanë arritur atë që po cilësohet si marrëveshja tregtare më e madhe në histori, pas bisedimeve në Skoci muajin e kaluar.
Disa detaje të marrëveshjes kanë dalë në dritë pasi fillimisht vendet publikuan vetëm kornizën e saj.
Njoftimi i Presidentit Donald Trump dhe kreut të BE-së, Ursula von der Leyen, jep disa të dhëna mbi sektorët dhe grupet që mund të preken më shumë ose të përfitojnë.
Trump – fitues
Pasi premtoi marrëveshje të reja tregtare me dhjetëra vende, Trump sapo siguroi më të madhën prej tyre.
Sipas shumicës së komentuesve, duket se BE ka dhënë më shumë lëshime, me një analizë të Capital Economics që sugjeron një ulje të PBB-së me 0.5%.
Do të ketë gjithashtu dhjetëra miliarda dollarë që do të derdhen në arkat e SHBA-së nga taksat e importit.
Por titujt që e shpallin këtë marrëveshje mund të mos zgjasin shumë, nëse kritikët tregojnë drejt të dhënave të fundit për inflacionin, punësimin, rritjen dhe besimin e konsumatorëve si prova se riformatimi radikal i ekonomisë së SHBA nga Trump po kthehet në bumerang.
Konsumatorët amerikanë – humbës
Amerikanët e zakonshëm tashmë janë të pakënaqur me rritjen e kostos së jetesës, dhe kjo marrëveshje mund ta shtojë barrën duke rritur çmimet e mallrave të BE-së.
Edhe pse jo aq e ashpër sa mund të ishte, pengesa që përfaqëson një normë tarife prej 15% është e rëndësishme, dhe dukshëm më e lartë se pengesat që ekzistonin para kthimit të Trump në pushtet.
Tarifat janë taksa mbi mallrat e blera nga vende të tjera. Zakonisht, ato llogariten si përqindje e vlerës së produktit. Pra, një tarifë 15% do të thotë se një produkt prej 100 dollarësh i importuar nga BE do të ketë një taksë shtesë prej 15 dollarësh – duke e çuar koston totale për importuesin në 115 dollarë.
Kompanitë që sjellin mallra të huaja në SHBA duhet ta paguajnë këtë taksë qeverisë, dhe shpesh ua kalojnë pjesërisht ose plotësisht këtë kosto klientëve.
Tregjet – fitues
Bursat në Azi dhe Evropë u rritën pas lajmit të parë për kornizën e marrëveshjes.
Në kuadër të marrëveshjes, SHBA do të vendosë një tarifë prej 15% mbi mallrat e importuara nga BE. Ndërsa kjo normë është e konsiderueshme, ajo është më e ulët nga sa mund të ishte dhe të paktën ofron siguri për investitorët.
Marrëveshja është “qartazi miqësore ndaj tregjeve dhe duhet të sjellë potencial shtesë në euron”, tha Chris Weston nga Pepperstone, një broker australian, për AFP.
Solidariteti evropian – humbës
Marrëveshja do të duhet të miratohet nga të 27 anëtarët e BE-së, secili me interesa dhe nivele të ndryshme varësie nga eksportet drejt SHBA.
Ndërsa disa vende e kanë pritur marrëveshjen me kujdes, të tjera kanë qenë kritike – duke lënë të kuptohet për ndarje brenda bllokut, i cili po përpiqet gjithashtu t’i përgjigjet krizave të tjera si lufta në vazhdim në Ukrainë.
Kryeministri francez François Bayrou komentoi: “Është një ditë e errët kur një aleancë e popujve të lirë, të bashkuar për të afirmuar vlerat e tyre të përbashkëta dhe për të mbrojtur interesat e tyre të përbashkëta, dorëzohet në nënshtrim.”
Atij iu bashkuan të paktën dy ministra francezë, si dhe Viktor Orban, udhëheqësi hungarez, i cili tha se Trump “e hëngri von der Leyen për mëngjes”.
Prodhuesit e makinave në Gjermani – humbës
Tarifa që përballin importuesit që sjellin makina nga BE në SHBA është pothuajse përgjysmuar, nga 27.5% që vendosi Trump në prill, në një normë të re prej 15%.
Makinat janë një nga eksportet kryesore të BE-së drejt SHBA. Dhe si prodhuesi më i madh i makinave në BE – falë VW, Mercedes dhe BMW – Gjermania e ka ndjekur nga afër këtë zhvillim.
Kreu i saj, Friedrich Merz, e ka përshëndetur paktin e ri, ndërsa ka pranuar se do të kishte mirëpritur një “lehtësim të mëtejshëm të tregtisë transatlantike”.
Edhe shoqata gjermane e prodhuesve të makinave, VDA, paralajmëroi se edhe një normë prej 15% do t’i “kushtonte industrisë gjermane të automobilave miliarda çdo vit”.
Prodhuesit amerikanë të makinave – fitues
Trump po përpiqet të rrisë prodhimin e makinave amerikane. Prodhuesit amerikanë morën një shtysë kur mësuan se BE po ulte tarifën e saj mbi makinat e prodhuara në SHBA nga 10% në 2.5%. Teorikisht kjo mund të sjellë më shumë shitje të makinave amerikane në Evropë.
Kjo mund të jetë pozitive për shitjet jashtë vendit, por pakti nuk është lajm i mirë për shitjet në tregun vendas. Kjo për shkak të mënyrës së ndërlikuar si përbëhen makinat amerikane.
Shumë prej tyre montohen jashtë – në Kanada dhe Meksikë – dhe Trump i nënshtroi ato një tarife prej 25% kur sillen në SHBA. Kjo krahasohet me një normë më të ulët prej 15% për makinat e BE-së. Kështu, prodhuesit amerikanë tani mund të tremben se do të nënshkelen nga konkurrenca evropiane.
Farmaceutika evropiane – humbëse
Trump më parë kishte kërcënuar me një tarifë prej 250% mbi barnat e prodhuara në Evropë që shiten në SHBA. BE donte që barnat të përjashtoheshin ose të ishin me normën më të ulët të mundshme, për të ruajtur shitjet.
Presidenti amerikan kishte thënë se farmaceutikët dhe gjysmëpërçuesit nuk përfshiheshin në marrëveshjen e shpallur. Por detajet e mëvonshme tregojnë se tarifat do të kufizohen në 15% për të dy sektorët – njësoj si për pjesën më të madhe të sektorëve të tjerë.
Industria farmaceutike evropiane kishte shpresuar për përjashtim të plotë nga tarifat. Aktualisht ajo gëzon një ekspozim të madh në tregun amerikan falë produkteve si Ozempic, një ilaç i diabetit tip-2 i prodhuar në Danimarkë.
Kjo është vënë në dukje në Irlandë, ku partitë opozitare kanë theksuar rëndësinë e industrisë dhe kanë kritikuar efektin e dëmshëm të pasigurisë.
Energjia amerikane – fituese
Trump tha se BE do të blejë 750 miliardë dollarë energji amerikane, përveç rritjes së përgjithshme të investimeve në SHBA me 600 miliardë dollarë.
“Ne do të zëvendësojmë gazin dhe naftën ruse me blerje të konsiderueshme të LNG-së amerikane, naftës dhe lëndëve djegëse bërthamore,” tha Von der Leyen.
Kjo do të thellojë lidhjet mes sigurisë energjetike evropiane dhe SHBA-së, në një kohë kur Europa është duke u larguar nga varësia ndaj gazit rus pas pushtimit të plotë të Ukrainës.
Industria e aviacionit në BE dhe SHBA – fituese
Von der Leyen tha se disa “produkte strategjike” nuk do të përballen me tarifa, përfshirë avionët dhe pjesët e tyre, disa kimikate dhe disa produkte bujqësore.
Kjo do të thotë që kompanitë që prodhojnë pjesë për aeroplanë do të kenë tregti pa pengesa mes dy blloqeve të mëdha tregtare.
Ajo shtoi se BE shpreson ende të arrijë më shumë marrëveshje “zero-për-zero”, veçanërisht për verërat dhe pijet alkoolike, në ditët e ardhshme.
